Réttur - 01.06.1947, Blaðsíða 78

150
R ÉTTUR
ast fram af óvæntum, næstum ofurmannlegum krafti.
Það mun vera þessi ,,fullyrðing“ staðreyndanna, sem
ekki „hæfir oss“ — hinum ,,frjálsu“ fulltrúum norrænn-
ar listar!
Það er með öðrum orðum vegna þess að meðal sovét-
þjóðanna eiga listamaðurinn og fólkið menningarlega
samleið, sem hin jafnvægisfulla eining hefur náðst. Báð-
ir aðilar eru jafnstæðir þátttakendur í jákvæðri þróun
samfélagsins — í fyrsta skifti í sögu mannkynsins.
Listaverkið gildir þar eins og hvert annað nauðsynja-
verk í þágu einstaklings og heildar í senn: hin beztu
þeirra njóta sérstakrar umbunar eins og önnur afbragðs-
verk á hvaða sviði sem er. Þau lýsa sem fordæmi í því
mikla kapphlaupi uppbyggingaraflanna, sem enn verður
að eiga sér stað — tími hins frjálsa, óháða leiks er ekki
kominn. En öll verk í samvirku þjóðfélagi stefna að
því að verða listaverk. Hið mikla takmark er að losa
alla mannlega starfsemi undan oki hagrænna sjónarmiða
og gera hana að andlegu sköpunarverki — list.
Mér hefur aldrei orðið þetta ljósara en þegar ég hlýddi
á þjóðlagakór Ráðstjórnarríkjanna undir stjórn Svesjni-
koffs. Kór þessi var stofnaður 1943 — mitt í svartasta
ægileik síðari heimsstyrjaldarinnar. Svo djúpur var
skilningur stjórnarvaldanna þar á hlutverki listarinnar,
að söngvarar voru kallaðir heim úr hernum, aðrir teknir
frá þýðingarmiklum störfum í verksmiðjum og skrifstof-
um, til þess að æfa og túlka rússnesk þjóðlög. Síðan
gerir þetta rúmt hundrað karla og kvenna ekkert annað
en syngja, enda orðið að stórkostlegu, lifandi hljóðfæri
utan líka. Og þegar Tatjana Blagosklonova steig fram
og flutti sinn angurblíða einsöng um ástina með rödd,
sem einna helzt líktist klæði úr silki og flauili, þá steig
vitund manns titrandi á þetta klæði og flaug á því út í
ævintýrið mikla, þar sem hinu mannlega virðast engin
takmörk sett.