Réttur - 01.06.1947, Blaðsíða 22

94
RÉTTUE
vakið andstyggð alls hins menntaða heims, allt frá því
auðmenn Bandaríkjanna létu myrða fyrstu píslarvotta
verkalýðshreyfingarinnar í Pennsylvaniu 1877 og Chi-
cago 1887 og til ofsóknanna um þessar mundir.
Eftir styrjöldina 1914—18 var ofsóknarbrjálæðið gegn
bolsévismanum“ dálítið svipað í Bandaríkjunum og nú.
Þá var Eugene Debs, verkalýðsleiðtoginn frægi, ákærð-
ur fyrir „landráð", — fyrir samúð með rússnesku bylt-
ingunni og andstöðu gegn stríðinu, — sömu ,,glæpirnir“
og Stephan G. hafði næstum verið fangelsaður fyrir í
Kanada um líkt leyti. Haustið 1918 var þessi 65 ára gamli
leiðtogi dæmdur í 10 ára fangelsi fyrir þessar sakir og
vorið 1919 byrjaði hann að afplána hegningu sína. Á
þriggja ára fangelsisvist tókst að eyðileggja 'heilsu hans.
Hann var forsetaefni verkamanna 1920, þó í fangelsi
væri, og fékk tæpa milljón atkvæða, þó þessi bezti ræðu-
skörungur Ameríku fengi hvergi að tala. 1921 urðu yfir-
völdin að sleppa honum og fimm árum síðar dó hann, án
þess að hafa náð heilsunni aftur.
Þegar Eugene Debs var dæmdur 1918 orti Stephan G.
um hann og fangelsisdóminn, er hann hlaut, eitt af feg-
urstu kvæðum sínum:
„Loks gat meinráð megnað því:
lengur, en væri lífs að vona,
leifum fjörs á aldri svona:
dýflissu þær dæmdust í.
Þennan vininn veslinganna,
vandlætara rangindanna!
Lengi hafði lymskan elt hann,
ioks á þessu bragði fellt hann —
honum þó á kné hún kæmi,
keypt er það, að skammgóðs dæmi.“
Stephan G. tekur óhikað samlíkinguna upp milli hins