Réttur - 01.08.1953, Blaðsíða 12

148
RÉTTUR
Manngildishugsjónin var aðal íslendinga í íornöld. Hún gaf íslend-
ingasögunum og ódauðlegum persónum þeirra þann ljóma, sem
ei mun firnast, Sá kjarkur og trú á sjálfan sig, sem samfara henni
er, hélt oss lifandi allar aldir niðurlægingarinnar. Og í krafti þess-
arar tilfinningar um mátt vorn og rétt, reis alþýða lands vors svo
undrafljótt upp, eftir erlendu áþjánina, rétti úr bognu baki sínu
og skráði með verkum sínum og baráttu hetjusögu sína á 20. öld.
Hver bær og þorp á sína endurminningu um þá hörðu baráttu,
þegar upp úr logaði í átökunum milli alþýðu og auðvalds, og þá
hljóðlátari, en ekki síður fórnfreku, baráttu, sem háð var dag eftir
dag, ár eftir ár, við að byggja upp samtök alþýðunnar, fagleg og
pólitísk, reisa vígi verkalýðsins, stein fyrir stein. Hin stórfelldu
átök stéttabardaganna á íslandi setja sinn svip á sögu þessarar
aldar: hásetaverkfallið 1916, hver verkfalisslagurinn eftir annan í
Reykjavík og Vestmannaeyjum á þriðja áratug aldarinnar, mann-
ránin í Keflavík og Bolungavík, Novuslagurinn og Dettifossslagur-
inn á Akureyri og Siglufirði, bardaginn 9. nóvember 1932 og þannig
mætti áfram rekja bardaga alþýðunnar fyrir lífi sínu og samtaka-
rétti, allt fram til bardagans 30. marz 1949, er reykvísk alþýða
varði frelsi og heiður föðurlandsins gegn landráðalýð erlends yf-
irdrottnunarvalds.
Og samtíma þessum hörðu átökum milli auðvalds og alþýðu, á
sér stað alla öldina hæg, sterk sókn alþýðunnar á öllum sviðum
lífsins, allt frá uppbyggingu samtakanna og flokkanna, verkföllum
og kaupdeilum, stofnunar og útbreiðslu blaða og tímarita verka-
lýðshreyfingarinnar, þrotlausu uppeldis- og fræðslustarfi til stór-
fenglegra átaka á stjórnmálasviðinu um stefnumál alþýðunnar.
Það hefur margt dýrmætt orðið til í þessari baráttu: Hve gerólík
eru ekki lifskjör alþýðunnar þeim þrældómi, sem hún bjó við í
upphafi aldarinnar, og gætu þó verið margfalt betri. Smán fátækra-
flutninganna vofir ekki lengur yfir höfði þeirra, sem bágast eiga,
eins og fyrir tveim áratugum. Og þannig mætti lengi telja.
En það dýrmætasta, sem orðið hefur til í þessari barátttu er sá
verkamaður sjálfur, sem ber höfuðið hátt, sem er stoltur af stétt
sinni, veit að hún ber þjóðfélagið uppi og mun taka forustuna fyr-