Réttur - 01.06.1962, Blaðsíða 8

120
K E T T U K
Önnur auðvaldsskröksaga er sú, að mikill gróði sé hrein og skær
verðlaun fyrir hæfni og dugnað. En fram til fertugs kunni March
hvorki að lesa né skrifa. Hvorki vinna, sparsemi né sérstök þekking
átti nokkurn þátt í velgengni hans. Hann beitti aðferðum ræningja
baróns til írumstæðrar auðsöfnunar.
Karl Marx lýsir þessum aðferðum í „Kapitalinu“.
„I hinni raunsönnu sögu er það skjalfest, að hernaðarlegir sigrar,
undirokun, rán, morð, í stuttu máli ofbeldi, eiga mestan þáttinn.
Ef peningar — samkv. Augier — „koma í heiminn með ættgengar
blóðslettur á vanganum“, kemur auðmagnið blóði drifið frá hvirfli
til ilja, hlóð drýpur úr hverri holu, það er atað hlóði og skít.“
Borgaralegir og sósíaldemokratiskir hagfræðingar og stjórn-
málamenn halda því fram að Marx sé „úreltur“, að nútíma kapítal-
ismi sé „meðvitandi um skyldur sínar“, sé orðinn „þjóðfélagslega
sinnaður“. Engu að síður sýnir æviferill Juans March að frum-
stæðar auðsöfnunaraðferðir eru viðhafðar enn á tuttugustu öldinni,
að nafntoguð auðlegð er árangur svika, rána og morða, að slík
auðlegð er ötuð blóði og skít.
*
Juan March fæddist á eyjunni Majorca árið 1882, af fátækum
föður kominn. Hann hóf feril sinn sem lítilfjörlegur tóbakssmyglari
og tók sér síðar fyrir hendur einnig smygl á hermannarifflum. Hann
seldi vopn til uppreisnarinnar í Rif í Spanska Marocco. Frá borg-
aralegu sjónarmiði voru það landráð, en mjög ábatasöm landráð.
Fyrri heimsstyrjöldin reyndist honum sannkölluð gullnáma.
March seldi eldsneyti þýzkum kafhátum í Miðjarðarhafi og hlaut
álitlegan gróða. Það var önnur ldiðin á athafnasemi hans. Hin var
sú að upplýsa Bandamenn um, hvar þeir gætu fundið kafbátana.
Það var ekki síður ábatasamt. Hann fékk eina milljón íranka (þá
um 200 þúsund dollara) fyrir hvern kafbát sem var sökkt að ábend-
ingu frá honum.
Hann lék sér einnig að sjóslysum. Hann keypti skip, vátryggði
þau hátt til flutninga á vörum til liafna Bandamanna, síðan gaf
hann Þjóðverjum upplýsingar um hvar þeir gætu hitt þau fyrir og
sökkt þeim. Á eftir hirti hann tryggingarféð. Sú staðreynd angraði
hann ekki vitund, að hann sendi spanska sjómenn í opinn dauðann.
Eitt sinn rak hann skipstjóra, sem hafði vikið af þeirri leið er hann
lagði honum, og komizt heilu og höldnu í höfn Bandamanna.