Réttur - 01.10.1972, Blaðsíða 52

en þó hugsuSu þessir menn hærra. Þeir réðu ráð-
um sínum um það í fullri alvöru, að koma i veg
fyrir öll stríð framvegis. Þá er í mikið ráðizt, og
vera má að ýmsum hafi þótt þetta broslegt, og
telji það aðeins barnaskap fyrir félitla menn og
lítilmagna, að ætla sér að halda höndum á þjóð-
höfðingjum og stjórngörpum Norðurálfu, með 10
þús. milljóna fjármagni til herbúnaðar að baki sér.
En þjóðveldismenn í Sviss brostu ekki. Þessum
mönnum var fagnað þar, sem alvarlegum erindrek-
um mannúðar og menningar. Þessum jafnaðarmönn-
um, sem andstæðir eru allri lögbundinni trú, og
telja sig naumast kristna menn margir þeirra, var
boðin dómkirkjan í Basel — fornheilagt musteri —
til að halda fund sinn í. Og litið svo á, að þeir
væru að hlaða það vígi, sem Jesús frá Nassaret
ætlaði sínum mönnum að byggja og verja. En
kristnin hefur ýmist látið það vaðast út í hirðuleysi,
horft á aðgerðalaus að brotið væri, og oft hjálpað
til sjálf að rífa niður i fávizku sinni, — eða til að
þóknast húsbændum sinum.
— En er þetta ekki allt þýðingarlaust fleipur
og mest í munninum, eins og fundir okkar hér flest-
ir, svo að stjórnir og höfðingjar fari sinu fram eftir
sem áður?
Nei, þá tækju ekki merkir alvörumenn við þeim
með feginleik og fögnuði, eins og bjargráðamönn-
um, þegar slik hörmungarnótt var að færast yfir,
sem í vændum virtist.
Þeir vita það sjálfir jafnaðarmennirnir — dag-
launamenn, iðnaðarmenn og sjómenn — að þeir
eiga tvö sverð og bíta hvorttveggja vel. Þeir eru
svo menntaðir og svo vel að sér, að fjöldi hefur
bundizt föstum samtökum í löndunum um að standa
saman eins og bræður til verndar hag sínum, hvað-
an sem háska er von. Og þeir hafa jafnvel tengt
bönd milli rikjanna, til þess að koma i veg fyrir
bióðugar styrjaldir, sem sprotnar eru af metnaðar-
hug sjórnmálamanna og herstjóra, og taumlausri
fjármuna- og valdagræðgi hinna ráðandi stétta. Þær
troða almúgann undir fótum og banna þeim rúm
við borð náttúrunnar — jörðina.
Félagsskapur og samvinna eru því fyrstu aðal-
vopn almúgamanna gegn þessum aðförum og órétti.
Rikisstjórnir og ráðandi stéttir þjóðanna vita þetta
og óttast aðfarir alþýðu síns eigin lands, engu
síður en vopn og liðsveitir óvina sinna. Nú virðist
mest hætta á, að þjóðirnar hleypi til skipbrots upp
á lif og dauða, áður en jafnaðarmenn ná fullum
yfirtökum — að valdsmenn og hernaðarvargar vilji
svala þorstanum og taka úr sér glimuskjálftann,
áður en hinir geta flett þá vopnum.“
Síðan ræðir Þorsteinn um hitt vopnið, kosninga-
réttinn og segir:
„Með þessu vopni hafa þeir unnið margan fræg-
an sigur og konungar og keisarar óttast nú ekkert
annað meira en að þeir vinni undan sér löndin og
þjóðirnar."
öll beinist þessi ræða Þorsteins til Dagsbrún-
armanna að því að kveða í þá stórhug, að veita
þeim reisn með því að draga upp fyrir þeim mynd-
irnar af því hverju stéttarbræður þeirra erlendis
hefðu þegar áorkað með sósíalistiskum samtökum
sínum og með því að afla sér þekkingar, er veitti
þeim andlega yfirburði yfir ráðandi stéttum.
i síðari hluta ræðunnar mælti Þorsteinn þessi
orð:
„---------Keisarar Þýzkalands og Rússlands og
aðrir stjórnendur stórveldanna, væru ekki hræddir
og skylfu ekki eins og smágreinar í stórviðri —
fyrir fátækum iðnaðarmönnum, daglaunamönnum
og öðrum smælingjum — ef þetta væru aðeins
lausingjar, sem hlaupið hefðu saman snöggvast til
hagnaðar sér í svipinn, en væru siðspilltir menn
og menntunarlitlir, til búnir að tortryggja og svikja
hvor annan á morgun.
Nei.------En kynslóð, sem vinnur á daginn og
ver öllum kvöldum sinum og litlu fristundum til
þess að mennta sig, og sinum litlu fátæklingsaurum
til menningar sér og félagsnauðsynju, og enn-
fremur elur börn sin upp í þvi að vera sjálfum
sér og félaginu trú og réttlát við alla. — Slika
menn óttast æðri stéttir og stjórnarvöld rikjanna.
Þvi að þeir vinna í lið með sér alla beztu og rétt-
látustu menn þjóðanna, og þeir munu erfa ríkið og
völdin."
Þorsteinn sá í huganum hásætin skjálfa, —
næstu árin sáu þau falla: Sex árum eftir að Þor-
steinn mælti þessi orð höfðu byltingar fólksins
feykt þeim báðum úr hásætunum, keisurum Þýzka-
lands og Rússlands og fleirum til. Bjartsýni Þor-
steins á mátt alþýðu í Evrópu varð sér ekki til
skammar. En sem rauður þráður gekk það gegnum
ræðuna hve honum rann til rifja pólitískt samtaka-
leysi og þekkingarleysi verkamanna hér heima —
og ekki sízt ótti og tregða ýmissa forustumanna
félagsins við að veita honum tækifæri til að upp-
lýsa þá.
Ræðunni lauk hann með þessum orðum, eftir
244