Réttur - 01.10.1972, Blaðsíða 60

miðlanna. Hann sýndi af sér það raunsæi
skálksins að bezt myndi vera að halda frið
við þá stóru — Kína og Sovétríkin, — heim-
sótti Peking og Moskvu, — en láta sér nægja
að reyna að kúga þá smáu með múgmorðum
eða viðskiptabanni, — sjá framferðið gagn-
vart Vietnam og Kúbu. Allt þetta heitir á
hræsnismálinu: lýðræði og ást á sjálfstæði
þjóða.
„111 var þín fyrsta ganga" — má segja um
bandaríska imperíalismann. Ein fyrsta árás-
arstyrjöld hans til að kúga smáþjóðir var í
Filipseyjum 1899—1902. Filipseyjar höfðu
verið spánsk nýlenda. Eyjaskeggjar höfðu ris-
ið upp gegn nýlendukúguninni, er Bandarík-
in voru í stríði við Spánverja. 1898 var undir
forustu Aguinaldo lýst yfir lýðveldi á eyjun-
um og Bandaríkjamönnum þökkuð aðstoð.
En 1899 hófu Bandaríkin árás til að brjóta
lýðveldið undir sig. I þrjú ár myrtu þeir
íbúana, hernaðarsjúkdómar geysuðu. Enginn
hjálpaði Filipseyingum gegn ofbeldinu. 6l6
þúsund íbúa létu lífið fyrir vopnum Banda-
ríkjamanna eða af sjúkdómum, er stríðið olli.
Frelsishreyfingin var kæfð í blóði. — Það
mun lítt kennt um þessi morð í mannkyns-
sögunni.
Múgmorð og rán gagnvart Indíánum hafði
verið „heimaiðnaður". Nú urðu árásarstyrj-
aldir stóriðja ameríska auðvaldsins. Vopna-
framleiðsla hefur í þrjá aldarfjórðunga verið
mesta gróðalind amerískra auðhringa. En
það var óvinsælt að láta drepa mikið af ame-
rískum hermönnum. Því eru nú keyptir
leppar — eins og í Saigon — og látnir
„brúka kjaft" og hraðað til þeirra gífurleg-
um vopnasendingum, svo gróðavænlegasti
atvinnuvegur amerísks auðvalds blómgist á
blóðökrum Vietnam.
Það eru auðsjáanlega engin takmörk fyrir
hræsni og grimmd amerískrar yfirstéttar.
ÆVI FRELSISHETJU
í 3. hafti Réttar var sagt stuttlega frá
andláti John B. Marks, leiðtoga Kommún-
istaflokks Suður-Afríku. Hann var og löng-
um aðalforustumaður African National
Congress (ANC), sjálfstæðishreyfingar Suður-
Afríku-búa. Skal nú sagt nokkru gerr frá ævi
þessa merka baráttumanns. Islendingum er
nauðsyn að fylgjast vel með því hvers konar
barátta það er, sem alþýða manna verður að
heyja þar syðra.
J. B. Marks var fæddur 21. marz 1903 í
Ventersdorp í Vestur-Transvaal. Faðir hans,
blökkumaður, var járnbrautarverkamaður,
móðirin yfirsetukona o. fl. Hann var sjöunda
barn þeirra. Eftir að hann hafði lokið barna-
skólaprófi, vildi hann halda áfram, en var
bannað það vegna litarháttar. Þó tókst að
lokum að koma honum í einskonar kennara-
skóla í Pretoríu. Þegar frændur hans kvöddu
hann á járnbrautarstöðinni, sögðu þeir við
hann: John, þú verður að verða prestur og
biðja til guðs að létta byrði okkar."
Á skólanum beittu hvítu kennararnir mik-
illi hörku við svörtu nemendurna. Fór því
svo að J. B. — eins og hann ætíð var kall-
aður — gekkst fyrir fyrsta verkfallinu á ævi
sinni og tókst nokkuð að bæta kjörin. Og
J. B. varð ljóst að framundan beið hans bar-
átta gegn félagslegri og þjóðflokkakúgun.
Eftir að hafa tekið próf í kennaraskólanum
og farið að kenna börnum blökkumanna,
hófst stjórnmálastarfsemi hans. Kommúnista-
flokkur Suður-Afríku hafði verið stofnaður
1921 og 1928 gekk J. B. í hann.
16. des. 1929 var minnzt hins blóðuga
frelsisstríðs, sem Zulu-menn höfðu háð gegn
sameinuðum her Búa og Breta og tapað, því
kúgararnir höfðu nýtízku vopn, hinir fornald-
arverjur. Á þessum fundi hélt J. B. minn-
ingarræðu. Réðust þá hvítir fasistar á fundar-
252