Réttur - 01.01.1982, Blaðsíða 11

stiganum, að þeir svo mikið sem litu í bækur
eftir Halldór Kiljan Laxness, lásu Alþýðu-
bókina þó ekki væri til annars en hneykslast
á innihaldinu, sumir þessara þetri borgara
urðu bölsýnir vegna þess sannleika sem var
og er yfirbragð bókarinnar. Það gat orðið
þeim erfiðara málpípum auðvaldsins að
sporna við uppreisn alþýðunnar ef skáldin
tækju upp þá nýbreytni svona hvert eftir
annað að skjóta skildi fyrir kommúnistana
og ljá þeim að auk vopn í hendur og Alþýðu-
bókin var biturt vopn. Millistéttamenn vissu
fullvel hve staða þeirra var fallvölt, þeir urðu
að þjóna yfirstéttinni, enda með þrefalt kaup
verkamanna, og þeir urðu að standa sig við
þá iðju að halda alþýðunni niðri. Mér var
það fullkunnugt að margir þeir menn sem
annars voru bestu skinn og guðsdýrkendur,
fylltust heift og bölmóði út í skáldið að hann
skyldi voga sér að segja annað eins og komið
var á prent upp í opið geðið á þjóðinni, sem
sagt yfirstéttinni. En hvað um það, í kjölfar
þessara stóru stunda í menningarlífi
þjóðarinnar þegar stofnaður var kommún-
istaflokkur og gengið svo hart fram á þeim
næstu árum að boðskapurinn um ,,vorn rétt
til að lifa eins og menn” birtist í kröfugerð-
um og átökum og varð að lífsreglu. Menn
lítilla sem stórra kaupstaða skiptust í tvo
hópa, rauðliða og hvítliða, stríðsmenn
alþýðunnar og málaliða auðvaldsins og
slógust um brauð fátæka mannsins svo sem í
Gúttóslagnum og Nóvudeilunni árin 1932 og
1933.
Á þessum árum þegar berklar og atvinnu-
leysi mörkuðu mér Þrönga veginn, var ekki
hægt að kaupa bækur og þá varð mér helst
til bjargar að konan mín stundaði Amts-
bókasafnið reglulega árum saman og sem
lánsbækur las ég allar Laxnessbækur sem út
komu á fjórða áratugnum. Sjálfstætt fólk
eignaðist ég fyrst eftir að Pálmi Jónsson setti
upp fornbókaverslun, hetjusagan er með
stimpli Lestrarfélags Öxndæla, þá hafði
bókin gengið boðleiðina um dalinn og hafði
á þeirri leið tekið á sig mikla hrakninga og
var að þvi loknu seld fornsala, eftir það voru
bækurnar sem áttu að heita í bandi svo mik-
ið lesnar og handfjatlaðar að það er ósköp
að sjá þær í hillu.
Eftir að hafa lesið bækur Halldórs Kiljan
Laxness, Barn náttúrunnar, (frá 1919)
Fegurð Himinsins (1940) og allt þar á milli
Halldór I.axncss vcslur í I.os Anndcs 1929, cr hann reit
Alþvrtuhókina.
11