Réttur - 01.08.1976, Side 40

Sigurður Ragnarsson
BAKSVIÐ BYLTINGAR
Nokkrir þættir úr sögu Portúgal
Mig langar i upphafi að víkja örlítið að nokkrum
atriðum úr fyrri sögu Portúgals. Þar verður þá fyrst
fyrir spurningin um upphaf portúgalska ríkisins.
Sigurður Ragnarsson
176
Eins og alkunna er lögðu Arabar undir sig Pyrenea-
skaga mestallan snemma á 8. öld. Þó héldu nokkur
kristin smáríki velli nyrst á skaganum. Eftir að hafa
um alllangt skeið átt I vök að verjast fyrir Aröbum
eða Márum eins og Arabar voru nefndir á Spáni,
sneru þau vörn í sókn og var þar með hafin sú
krossferð á hendur heiðingjunum á Pýreneaskaga
sem ekki linnti þar til síðasta vígi Mára þar féll
1492. Þessi barátta var einn gildasti þátturinn í
sögu þjóðanna á Pýreneaskaga I margar aldir og
hafði djúpstæð áhrif á þjóðlíf þeirra ríkja sem þar
mynduðust, en einn ávöxtur baráttunnar var einmitt
tilurð Portúgals sem ríkis laust fyrir miðja 12. öld.
Það var svo skömmu síðar að landamæri Spánar
og Portúgals komust I það horf sem þau enn eru I.
Þá finnst mér ástæða til að staldra aðeins við
það tímabil I sögu Portúgals sem kalla má stór-
veldisskeiðið I sögu landsins. Hér á ég við tíma-
bilið frá því laust fyrir og um 1500 og fram á
síðari helming 16. aidarinnar. Á þessum tíma var
Portúgal fremsta verslunar- og nýlenduveldi
Evrópu. Kjarni þessa fyrsta portúgalska nýlendu-
veldis voru ítök Portúgala I Indlandi og I Austur-
Indíum. Þeir lögðu að vísu ekki stór landssvæði
undir bein yfirráð sín, en komu sér upp flota-
höfnum og herstöðvum víða á þessum slóðum og
slógu eign sinni á þær verslunarhafnir sem bestar
og arðbærastar þóttu.
Fyrir daga Portúgala á þessum slóðum hafði
verslun á svæðinu verið I höndum arabiskra og