Réttur - 01.08.1976, Blaðsíða 46

þeirri beiðni og kom breskur her til eyjanna í
október 1943.
Eftir 1945 tókst stjórn Salazars að koma ár sinni
svo fyrir borð að Portúgal varð hlutgengt á al-
þjóðavettvangi, sérstaklega I samstarfi hinna kapít-
alisku Vesturlanda. Þannig varð landið aðili að
OEEC 1947, NATO 1949 og EFTA 1959. Portúgal
varð einnig aðili að Sameinuðu þjóðunum 1955, er
Rússar hurfu frá andstöðu við aðild landsins.
í þessari viðleitni til að öðlast hlutgengi á al-
þjóðavettvangi nutu Portúgalar án efa síns gamla
bandalags við Breta, svo og afstöðu sinnar í
heimsstyrjöldinni síðari og á timum kalda stríðs-
ins var jafntraustur andstæðingur kommúnista og
Salazar ekki til að forakta, sérstaklega ekki þegar
nú land hans var þar að auki hernaðarlega mikil-
vægt.
Ef ég að lokum ætti að freista þess að svara
þeirri spurningu hvað hafi öðru fremur orðið til
að tryggja hinni gömlu einræðisstjórn í Portúgal
jafnlanga lífdaga og raun bar vitni, vildi ég mega
benda á eftirfarandi.
1) Stjórnin hafði lengi vel alger tök á hernum
og gat reitt sig á hollustu hans.
2) Hún hafði kaþólsku kirkjuna og áhrifavald
hennar að bakhjarli.
3) Hún gætti í reynd forréttinda og hagsmuna
valdastétta landsins, stórjarðeigenda og stórauð-
valdsins.
4) Verulegur hluti alþýðu manna studdi lengi vel
stjórnina beinlínis eða a.m.k. umbar hana út frá
því sjónarmiði að maður vissi hverju maður sleppti
en óvíst væri hvað maður hreppti ef breytt væri til.
Þeir, sem mundu upplausnartímana fyrir 1926,
kunnu að meta þá festu sem stjórnin hafði komið
á í þjóðlífinu; þær framfarir sem orðið höfðu á
efnahagssviðinu hlutu að einhverju leyti að teljast
stjórninni til tekna og Portúgal var hlutgengur
aðili á alþjóðavettvangi og stjórnin átti volduga
vini erlendis.
5) Á seinni árum kom einnig til efnahags- og
hernaðaraðstoð erlendis frá.
Það sem meira en nokkuð annað gróf undan
stjórninni voru hinar vonlausu nýlendustyrjaldir
hennar í Afríku. Þær einangruðu Portúgal í sívax-
andi mæli á alþjóðavettvangi, urðu æ þungbærari
fyrir fjárhag rikisins þrátt fyrir örlátan stuðning
NATO við stríðsreksturinn og siðast en ekki síst
urðu þær til þess að svo mikil óánægja gróf um
sig í hernum að það band trúnaðar sem tengdi
hann við stjórnina slitnaði að lokum.
182