Réttur - 01.01.1993, Side 19

Táknræn mynd fyrir þróun sósíalískrar hreyfingar. Frá vinstri Brynjólfur Bjarnason, fyrrv. form. KFl,
Einar Olgeirsson, fyrrv. form. Sósialistaflokksins og Lúðvík Jósepsson, fyrrv. form. Alþýðubandalags-
>ns ræða saman á landsfundi Alþýðubandalagsins.
stjórnmálanna á þessum tíma og hinn
mikla og langvarandi ágreining sem síðan
varð milli verkalýðsflokkanna tveggja.
Ætlun mín með þessari grein var fyrst og
fremst sú, að rekja með nokkrum hætti
þá þróun, sem orðið hefir á merkingu
orðanna sósíalismi og sósíalisti annars
vegar og hins vegar orðanna jafnaðar-
stefna og jafnaðarmaður. Enginn vafi er á
því, að notkun og túlkun þessara orða
hefir tekið miklum breytingum í tímans
rás. Svo miklum breytingum, að við sjálft
hggur að sumir séu farnir að afneita sjálf-
um sér.
í rúmlega 150 ár hafa tvær megin
stjórnmálastefnur verið mestu ráðandi í
deilum manna og flokka um afstöðu til
þjóðfélagsmála. Þessar stefnur eru kapít-
alismi og sósíalismi. Auðvitað hafa kom-
ið fram margar og mismunandi greinar af
hvorri stefnunni um sig. Stjórnmálaflokk-
ar hafa líka orðið margir. Hér á landi hef-
ir þessi megin skipting einnig verið til
staðar.
Kapítalisminn boðar einkaeign fyrir-
tækja og að gróðasjónarmið eigi að vera
aðallögmál í rekstri. Sósíalisminn boðar
sameign stærstu fyrirtækja og að rekstur
þeirra eigi að miðast við hagsmuni heild-
arinnar. Kapítalisminn boðar sem minnst
ríkisafskipti og hömlur eigi helzt engar að
vera á umsvif og athafnir einstaklinga.

19