Réttur - 01.01.1993, Qupperneq 46

svo langt gengu deilurnar að Einar Ol-
geirsson var kominn í skotlínu þeirra sem
ákafastir voru í að reka. Til þess kom þó
ekki að Einari yrði vikið úr flokknum.
Þess í stað urðu viðhorf hans um samfylk-
ingu verklýðsflokkanna ofan á. Komm-
únistaflokkurinn tók nú að berjast fyrir
samstarfi og samfylkingu verklýðssinna,
jafnvel sameiningu verklýðsflokkanna.
Samfylkingarpólitíkin reyndist eiga
grejða Ieið að verkafólki kreppuáranna.
Kommúnistaflokkurinn fékk um leið auk-
inn byr í seglin en á sama tíma barðist
hægri armur Alþýðuflokksins hatrammri
baráttu gegn allri samvinnu við kommún-
ista og dró að sér rök úr ýmsum áttum;
Stauning, flokksleiðtogi danskra sósíal-
demókrata, mátti ekki til þess hugsa að
vinna með kommúnistum, flokksforystan
hafði í nokkur ár verið í nánu sambandi
við Jónas Jónsson frá Hriflu, sem snerist
af öllu afli gegn kommúnistum og Morg-
unblaðið Iá ekki á liði sínu að nudda Al-
þýðuflokknum upp úr meintri þjónustu
við kommúnista.
Þjóðviljinn varð öflugt verkfæri í sam-
fylkingarbaráttunni en í henni urðu á-
fangaskil haustið 1938 með stofnun Sósía-
listaflokksins og þarf ekki að rekja þá
sögu fyrir lesendum Réttar.
★
Þrettánda þing Alþýðusambandsins
(Alþýðuflokksins) var sett sama dag og
Þjóðviljinn hóf göngu sína. Kommúnista-
flokkurinn sendi Alþýðuflokknum sam-
fylkingartilboð, sem mikið var rætt á
þinginu. Næstu vikurnar hélt Morgun-
blaðið því fram að Alþýðuflokkurinn hafi
gengið kommúnistum á hönd, með þing-
samþykkt sinni í samfylkingarmálinu, og
nú standi til að niðurlægja framsókn, með
því að beygja hana inn á sömu braut. í
skrifum blaðsins er hvað eftir annað vitn-
46
að til Einars Olgeirssonar (á það skal
minnt hér að kommúnistar áttu engan
þingmann á þessum tíma. Einar Olgeirs-
son var fyrst kosinn á þing fyrir flokkinn í
Reykjavík sumarið 1937 og tók með sér
tvo uppbótarmenn), en af ótrúlegri leikni
tókst greinahöfundum Morgunblaðsins
að sneiða hjá því að geta heitis hins nýja
dagblaðs, sem Einar ritstýrði!
Það dugði Morgunblaðinu þó skammt
að sneiða hjá nafninu Þjóðviljinn. Undir
ritstjórn Einars varð blaðið strax hat-
römmum andstæðingi Morgunblaðsins. Á
sama tíma boðaði það samfylkingu vinstri
manna með sífelldri skírskotun til þess að
það sem verkalýður og millistétt ættu
sameiginlegt gegn yfirvofandi fasista-
hættu og kaupráni skipti miklu meira máli
en hitt sem sundraði. Um leið flutti blað-
ið daglegar fréttir af erlendum vettvangi,
ekki síst gangi mála í spænsku borgara-
styrjöldinni. Ritstjórinn var enginn við-
vaningur í blaðamennsku eða pólitískuni
áróðri þess tíma, þótt hann hefði aldrei
setið á þingi. Blaðamenn með Einari voru
þeir Haraldur Sigurðsson, síðar bóka-
vörður og kortasöguhöfundur og Þorsteinn
Pétursson, sem síðar varð starfsmaður
fulltrúaráðs verkalýðsfélaganna í Reykja-
vík um árabil.
Nafnið Þjóðviljinn fór fyrir brjóstið á
Morgunblaðinu, eins og fleira sem birtist
á síðum hans í þá rösklega hálfu öld sem
hann kom út. Árni Bergmann, fyrrv. rit-
stjóri Þjóðviljans segir svo frá í bók sinni
Blaðið okkar, sem kom út í tilefni af 50
ára afmæli blaðsins, haustið 1986:
„Morgunblaðið fordæmdi harðlega þá
sem leyfðu að blað kommúnista héti nafni
Þjóðviljans og gaf þeim „ævarandi
minnkun“ í vegarnesti. Theódóra Thor-
oddsen svaraði þessum ásökunum (Þjóð-
viljinn 3. mars 1938) og kvaðst eiga hér
J