Morgunblaðið - 02.09.2006, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 2. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
?!VERÐLAUN RANNÍS FYRIR FRAMLAG TIL VÍSINDAMIÐLUNARTILNEFNA
HVERN VILT ÞÚ ?
Dómnefnd skipa: Edda Lilja Sveinsdóttir frá vísindaskrifstofu menntamálaráðuneytisins, Viðar Hreinsson framkvæmdarstjóri
ReykjavíkurAkademíunnar og Hjördís Hendriksdóttir sviðsstjóri alþjóðasviðs RANNÍS.
Vísindamiðlunarverðlaun RANNÍS eru veitt einstaklingi fyrir sérstakt framlag til vísindamiðlunar.
Markmiðið er að vekja athygli á mikilvægi vísindamiðlunar fyrir samfélagið sem felst m.a. í því að auka
skilning almennings á vísindum, tækniþróun og nýsköpun.
Verðlaunin eru 500 þúsund krónur og verða afhent á árlegum degi evrópskra vísindamanna sem verður
haldinn hátíðlegur föstudaginn 22. september.
RANNÍS óskar eftir tilnefningum um verðlaunahafa frá hvaða sviði vísinda, tækni og fræða sem er.
Með framlagi til vísindamiðlunar er átt við sérstakt framtak sem miðar að því að auka skilning og áhuga
almennings á öllum aldri á vísindum og nýsköpun og mikilvægi þeirra í nútímasamfélagi. Öllum er heimilt
að senda inn tilnefningar til verðlaunanna. Með tilnefningu skal fylgja lýsing á viðkomandi framlagi.
Við val á verðlaunahafa verður lagt mat á brautryðjendastarf, frumleika og þann árangur sem viðkomandi
einstaklingur hefur skilað til vísindamiðlunar.
Frestur til að skila inn tilnefningum er til 15. september 2006.
Tilnefningum má skila inn til RANNÍS, Laugavegi 13, 101 Reykjavík, eða með tölvupósti til rannis@rannis.is merkt Vísindamiðlunarverðlaun.
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
HEILDARHALLI á rekstri Land-
spítala – háskólasjúkrahúss á fyrstu
sex mánuðum ársins nam 477 millj-
ónum króna, sem er 3,1% af tekjum
spítalans, og er mesti halli sem sést
hefur í hálfsársuppgjöri í seinni tíð.
Óhagfelld gengisþróun og þensla í
efnahagslífinu eru meginástæður
hins mikla halla en engar meirihátt-
ar breytingar hafa verið gerðar á
starfsemi LSH á milli ára.
Jóhannes M. Gunnarsson lækn-
ingaforstjóri gerði fjölmiðlum grein
fyrir uppgjörinu í gærdag. Hann
sagði enn of snemmt að segja til um
hvernig yrði brugðist við hinum
mikla halla. „Þetta er vandi þess eðl-
is og af þeirri stærðargráðu að það
verður ekki gert nema í fullu sam-
ráði og samvinnu við heilbrigðisyf-
irvöld,“ sagði Jóhannes sem telur að
hagræðingaraðgerðir dugi ekki til.
„Hagræðing er langtímaverkefni og
verður ekki beitt í áhlaupum, auk
þess eru hagræðingaraðgerðir stöð-
ugt á dagskrá hjá okkur.“
Jóhannes segir tvennt koma til
greina þegar um svo stórar upphæð-
ir er að ræða. „Annaðhvort að það
komi með einhverju lagi meira fé inn
í reksturinn eða úr kostnaði verði
dregið, og það mun óhjákvæmilega
verða af þeirri stærðargráðu að það
komi verulega við þjónustuna og
verður því ekki gert nema í fullu
samráði við yfirvöld.“
Launagjöld eru sem fyrr stærsti
kostnaðarliðurinn og eru um 68%
kostnaðar af reglulegri starfsemi.
Launagjöld voru 403 milljónum
króna umfram fjárhagsáætlun sem
nemur 3,9% og er það skýrt fyrst og
fremst með því álagi sem verið hefur
á starfsemi LSH. Aukinni eftirspurn
eftir þjónustu hefur þurft að mæta
með meiri vinnu starfsfólks og fleira
starfsfólki. Þar sem töluverð vöntun
hefur verið á starfsfólki, sérstaklega
í hjúkrun, hefur spítalinn þurft að
kaupa meiri yfirvinnu en á sama
tíma hefur lokun deilda yfir sumar-
tímann verið mun minni en áður.
Einnig hafa verið tekin saman
veikindi starfsfólks og sést m.a. að
vegna vöntunar starfsfólks í hjúkrun
hefur það þýtt meiri yfirvinnu fyrir
þá sem eftir eru. Verður það til þess
að starfsfólk ofkeyrir sig í vinnu og
verður í kjölfarið lengur frá vinnu
vegna veikinda – með tilheyrandi
kostnaði.
Einnig hefur þurft að kaupa þjón-
ustu verktaka í hjúkrun og nam
kostnaður við kaupin 77 milljónum
króna á fyrstu sex mánuðunum mið-
að við 41 milljón króna á síðasta ári.
Mest hefur þurft að fjölga starfsfólki
á slysa- og bráðasviði en það svið
kom langverst út úr uppgjörinu og
var 15% yfir fjárhagsáætlun.
Margrét Hallgrímsson hjúkrunar-
framkvæmdastjóri skýrir aukna eft-
irspurn eftir þjónustu spítalans með-
al annars með óvenju hraðri fjölgun
íbúa. „Íbúafjöldinn hefur aukist mun
hraðar en spár hafa gert ráð fyrir og
íbúarnir eru gjarnan af erlendu
bergi brotnir. Oft eru það einstak-
lingar sem koma frá löndum þar sem
heilbrigðiskerfið er ekki eins gott og
hér og þessir einstaklingar sækja
þjónustu hingað. Þetta eru einstak-
lingar sem tala oft ekki íslensku og
þurfa þjónustu túlka og þetta er allt
kostnaður,“ segir Margrét en vísar
auk þess á mikla fjölgun ferðamanna
hingað til lands sem einnig sækja
þjónustu á LSH.
Útistandandi kröfur yfir
800 milljónir króna
Greiðslustaða LSH er ákaflega
erfið og eru töluverðar fjárhæðir
bundnar í birgðum sem ekki er hægt
að komast hjá að hafa. Auk þess er
gríðarlega mikið fé bundið í úti-
standandi viðskiptakröfum eða tæp-
ar 840 milljónir króna. Þar af á spít-
alinn um 120 milljónir króna inni hjá
sjúklingum vegna komugjalda og
240 milljónir króna hjá öðrum heil-
brigðisstofnunum, sem veldur
nokkrum vandræðum þar sem lítið
af þeim kröfum er greitt, en spítalinn
heldur áfram að veita stofnununum
þjónustu.
Jóhannes segir að starfsemi LSH
hafi gengið vel á margan hátt en allt-
af megi gera betur og nefnir hann
sem ástæður fyrir halla í starfsem-
inni m.a. úrræðaskort í vistun sjúk-
linga. „Áfram eru sömu vandræði
með sjúklinga sem taldir eru vera
fullmeðhöndlaðir á spítala að þeir
komast ekki í nægilega miklum mæli
í þá vistun sem þeir þurfa á að halda.
Það kemur vel fram í tölum ef rýnt
er í þær að legudögum fjölgar og
legutíminn lengist umtalsvert allt í
einu, sem eru umskipti frá því sem
hefur verið á undanförnum árum.
Það má rekja að mestu til þessara
vandræða með útskriftir sjúklinga
sem þurfa önnur vistunarúrræði,“
segir Jóhannes sem auk þess bendir
á að S-merkt lyf hafi hækkað um
12% á milli ára en það er m.a. vegna
aukinnar notkunar á lyfjum sem lof-
að hafa góðu, s.s. lyfjum fyrir gigt-
arsjúklinga sem hafa valdið gríðar-
legum umbótum í þeirra meðferð.
Ekki útlit fyrir
bjartari tíma
Jóhannes segir ekki margt benda
til þess að ástandið lagist á síðari
hluta ársins þrátt fyrir að aðeins hafi
slaknað á gengisþróuninni. „Við í
sjálfu sér búum við þá launagerð sem
við erum með í augnablikinu og það
er ekki að sjá að hún breytist mikið.
Aðeins hefur slaknað á gengisþróun-
inni eftir júnílok sem við vorum að
glíma við í mars, apríl, maí og júní.
Hvað verður vitum við ekki en það er
alveg ljóst að rekstrarkostnaðurinn
hefur þegar hækkað verulega út af
gengisþróuninni. Við erum að kljást
við þetta og við verðum að miða það
sem gerist eftir þetta við að þessi
þróun haldi áfram,“ segir Jóhannes.
Niðurstaðan hefur verið kynnt í
heilbrigðisráðuneytinu en engar
formlegar umræður hafa farið fram
um uppgjörið. Verkefni næstu mán-
aða er að ráða fram úr þessu vanda-
máli með aðstoð stjórnenda landsins.
Tæplega hálfs milljarðs króna halli á rekstri LSH á fyrstu sex mánuðum ársins
Gengisþróun og þensla valda vanda
»Launagjöld LSH voru 403milljónir króna umfram
fjárhagsáætlun, sem nemur
3,9%.
»Rekstrargjöld spítalansvoru um 222 milljónir króna
umfram áætlun, fyrst og fremst
vegna afar óhagstæðrar geng-
isþróunar.
»Heildarhalli spítalans áfyrstu sex mánuðum ársins
nemur 477 miljónum króna, eða
3,1% af tekjum, en inni í þeirri
tölu eru 55 milljónir vegna
framkvæmda við BUGL.
» Í lok júní átti LSH kröfu ásjúklinga upp á um 120
milljónir króna í komugjöld.
Í HNOTSKURN
Morgunblaðið/ÞÖK
Dökkt yfir Of snemmt er að segja
til um hvernig brugðist verður við
gríðarlegum halla á rekstri LSH á
fyrstu sex mánuðum ársins.