Morgunblaðið - 02.09.2006, Blaðsíða 14
14 LAUGARDAGUR 2. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SKIPULAGSSTOFNUN telur að fyrirhugað ál-
ver Alcoa Fjarðaáls í Reyðarfirði með allt að
346.000 tonna ársframleiðslu eins og það er kynnt í
matsskýrslu, sé viðunandi og muni ekki valda
verulega neikvæðum og óafturkræfum áhrifum á
loftgæði, ásýnd, hljóðvist og menningarminjar að
uppfylltum þremur skilyrðum: Ekki verði heimil
föst búseta innan þynningarsvæðis álversins, við
frágang verði sérstaklega að huga að því að draga
úr sjónrænum áhrifum vegna framkvæmdanna og
í þriðja lagi að Alcoa Fjarðaál standi fyrir reglu-
bundnum mælingum á styrk loftborinnar meng-
unar, þ.e. brennisteinsdíoxíðs, flúors, svifryks í
lofti innan og utan þynningarsvæðis. Þynning-
arsvæðið nær skv. matsskýrslunni frá mörkum
friðlandsins á Hólmanesi í austri að Hagalæk í
vestri, um 1–2 km frá þéttbýlinu í Reyðarfirði, og
nær frá sjávarmáli upp í um 100 m hæð austast og í
um 175 m hæð við vesturmörkin.
Það er álit Skipulagsstofnunar að
matsskýrsla Alcoa Fjarðaáls uppfylli í meg-
inatriðum skilyrði laga og reglugerða um mat á
umhverfisáhrifum. Í álitinu kemur fram að stofn-
unin telur að framkvæmdir vegna álversins hafi
gjörbreytt ásýnd framkvæmdasvæðisins þar sem
svæði sem nýtt hefur verið til landbúnaðar er
breytt í iðnaðarsvæði fyrir stóriðju. Er það nið-
urstaða stofnunarinnar að í matsskýrslu hafi verið
sýnt fram á að báðir framlagðir kostir við hreinsun
útblásturs, þ.e. þurrhreinsun eingöngu eða þurr-
hreinsun að viðbættri vothreinsun, séu fullnægj-
andi til að halda loftmengun neðan tilgreindra
marka.
Skipulagsstofnun telur því að álver Alcoa
Fjarðaáls muni ekki hafa veruleg neikvæð áhrif á
loftgæði. Þó telur hún að útblástur frá álverinu
muni óhjákvæmilega rýra loftgæði við inn-
anverðan Reyðarfjörð óháð því hvor kosturinn á
mengunarvörnum verði valinn en að ekki séu líkur
til að fólki, dýrum eða gróðri sé hætta búin vegna
þess.
Lyftistöng fyrir atvinnulíf
Skipulagsstofnun telur auðsýnt að starfsemi Al-
coa Fjarðaáls hefur verið og verður veruleg lyfti-
stöng fyrir atvinnu og búsetuþróun á Mið-
Austurlandi. Áhrifin eru þó ólík eftir því hvort um
er að ræða byggingartíma álversins eða rekstur.
Í umsögn Fjarðabyggðar kemur fram að bygg-
ing álvers Fjarðaáls hafi nú þegar haft afar jákvæð
samfélagsleg áhrif í Fjarðabyggð, meiri en talið
var í byrjun. Bygging álvers Fjarðaáls hafi breytt
stöðnuðu samfélagi í framsækið.
Skipulagsstofnun telur jákvætt að Alcoa Fjarða-
ál hafi sett sér markmið um að nýta aðkeypta þjón-
ustu og telur að þannig muni samstarf álversins og
hluta þeirra fyrirtækja sem starfa á Mið-
Austurlandi þróast með jákvæðum hætti og draga
úr neikvæðum áhrifum á samkeppni um vinnuafl.
Í athugasemdum Guðmundar Beck kemur fram
að ljóst sé að fjölgun íbúa á Mið-Austurlandi sé
helst til komin vegna innfluttra verkamanna. Árið
2003 hafi 3.110 íbúar búið í sveitarfélaginu en 2005
hafi þeir verið 3.907, þar af hafi 824 íbúar verið inn-
fluttir frá öðrum löndum og tala innfæddra því
3.083 eða færri en árið 2003. Árið 2005 hafi 410
manns flutt frá Austurlandi til höfuðborgarsvæð-
isins en aðeins 329 komið til baka svo fólksflóttinn
haldi áfram. Í svörum Alcoa Fjarðaáls kemur fram
að varanleg fólksfjölgun á svæðinu muni tengjast
rekstrartíma álversins og því komi ekki á óvart að
fjölgun Íslendinga á svæðinu hafi ekki enn hafist
að neinu marki. Varanleg fólksfjölgun verði þegar
dragi nær gangsetningu álversins.
Í matsskýrslu kemur fram að álver Alcoa
Fjarðaáls muni losa um 504.000 tonn/ári af kol-
díoxíði (CO2) og um 37.200 tonn/ári af CO2 ígildum í
formi flúorkolefna. Álverið muni ná mjög lágu
hlutfalli flúorkolefnis eða minna en 0,11 tonnum
CO2 ígilda fyrir hvert unnið áltonn. Þetta sé mun
lægra en viðmiðunarmörk fyrir áliðnað á Íslandi
sem sett séu fram í samþykktri þingsályktun Al-
þingis frá apríl 2002 um aðild að Kyoto-bókun við
rammasamning Sameinuðu þjóðanna um loftslags-
breytingar. Við rekstur álversins verði notkun
orku sem leiði til útblásturs CO2 ígilda haldið í lág-
marki. Í steypuskála verði ofnar hitaðir með raf-
magni og heitt vatn frá kælikerfum verði leitt í
fjarvarmaveitu þar sem það sé nýtt til að hita upp
byggingar álversins o.fl. Til mótvægis við losun
gróðurhúsalofttegunda sé markmið Alcoa að
planta 10 milljónum trjáa um heim allan fyrir árið
2020 sem geti bundið allt að 250.000 m3 CO2 á ári
og Alcoa Fjarðaál hafi þegar hafið ræktun skóga í
Reyðarfirði. Í vöktunaráformum fyrirtækisins
verði fylgst með losun gróðurhúsalofttegunda.
Skipulagsstofnun telur augljóst að losun Alcoa
Fjarðaáls af gróðurhúsalofttegundum muni vega
allhátt í heildarlosun þeirra á Íslandi. Telur stofn-
unin brýnt að íslensk stjórnvöld móti hið allra
fyrsta reglur um hvernig heimildum til losunar
gróðurhúsalofttegunda verði ráðstafað.
Ekki verði heimil föst
búseta á þynningarsvæði
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Sjónræn áhrif Skipulagsstofnun segir að við frágang álversins á Reyðarfirði þurfi að huga að því að draga úr sjónrænum áhrifum framkvæmdanna.
Skipulagsstofnun telur fyrirhugað álver Alcoa-Fjarðaáls í Reyðarfirði viðunandi
»Álver við Reyðarfjörð á vegum Reyðaráls(Norsk-Hydro), sætti mati á umhverfis-
áhrifum árin 1999 og 2001 en ekki kom til
þess að verksmiðjan yrði byggð.
»Árið 2002 tók Alcoa yfir verkefnið og til-kynnti Skipulagsstofnun um breytt áform
um byggingu álvers í Reyðarfirði.
» Í ákvörðun Skipulagsstofnunar í desem-ber 2002 kom fram að breytingar á áform-
um um byggingu álvers í Reyðarfirði, Fjarða-
byggð, væru ekki líklegar til að hafa í för með
sér umtalsverð umhverfisáhrif og skyldu því
ekki háðar mati á umhverfisáhrifum.
»Ákvörðun Skipulagsstofnunar var kærðtil umhverfisráðherra sem kvað upp þann
úrskurð 16. apríl 2003 að ákvörðun Skipu-
lagsstofnunar um matsskyldu álvers í Reyð-
arfirði skyldi standa óbreytt.
»Úrskurður umhverfisráðherra var kærð-ur til Héraðsdóms Reykjavíkur sem
ómerkti úrskurðinn í janúar 2005.
»Dómi Héraðsdóms var áfrýjað til Hæsta-réttar sem staðfesti dóm Héraðsdóms
Reykjavíkur í júní 2005 um ómerkingu úr-
skurðar umhverfisráðherra og skyldi fram-
kvæmdin því háð mati á umhverfisáhrifum.
Í HNOTSKURN
NIÐURSTAÐA Skipulagsstofnunar er „í sam-
ræmi við það sem við héldum og lögðum fram.
Við höfum lagt mikla vinnu í málið, kallað til
færustu sérfræðinga og met-
ið margar og góðar ábend-
ingar frá hagsmunaaðilum
og áhugasömum á umsagn-
artímanum. Okkur sýnist
niðurstaðan vera í samræmi
við það og erum mjög ánægð
með hana,“ segir Tómas Már
Sigurðsson, forstjóri Alcoa
Fjarðaáls, um álit stofnunar-
innar á matsskýrslu um ál-
ver fyrirtækisins í Reyð-
arfirði.
Tómas Már segir öll framkvæmdaleyfi hafa
verið fyrirliggjandi og því hafi það engu
breytt um framkvæmdir að mat Skipulags-
stofnunar hafi ekki legið fyrir fyrr en nú. Ein-
ungis hafi þurft að gera ráðstafanir vegna
bæði þurrhreinsunar og þurrhreinsunar með
vothreinsun, þannig að hægt væri að bæta síð-
arnefndu aðferðinni við ef þyrfti, en nið-
urstaða Skipulagsstofnunar hafi verið sú, að
með bestu fáanlegu tækni sé þurrhreinsun
fullnægjandi.
„Höfum lagt mikla
vinnu í málið“
Tómas Már
Sigurðsson
Lífið eftir
virkjun rætt á
Byggðaþingi
LÍFIÐ eftir virkjun er yfirskrift
Byggðaþings sem Landsbyggðin lifi
(LBL) og Framfarafélag Fljótsdals-
héraðs (FFF) standa fyrir um
helgina á Hallormsstað. Þingið verð-
ur sett í dag kl. 13 og mun Soffía
Lárusdóttir, forseti bæjarstjórnar
Fljótsdalshéraðs, verða fundarstjóri.
Meðal þeirra sem flytja erindi á
þinginu eru Sveinn Jónsson, verk-
fræðingur og byggingarstjóri
Fjarðaáls, Signý Ormarsdóttir,
menningarfulltrúi á Austurlandi,
Skúli Björn Gunnarsson, for-
stöðumaður Gunnarsstofnunar á
Skriðuklaustri, Sigurborg Kr. Hann-
esdóttir, ráðgjafi hjá Alta, Jón Sig-
urðsson, forstjóri Össurar og stjórn-
armaður Alcan Island, og Andri
Snær Magnason skáld en einnig
munu fara fram umræður í umræðu-
hópum og í pallborði.
Í tilkynningu frá Byggðaþingi eru
tíndar til ýmsar spurningar sem leit-
að verður svara við en í tilkynning-
unni segir orðrétt m.a.: „Hvernig sjá
menn fyrir sér lífið eftir „útfallið“
þegar virkjun við Kárahnjúka og
bygging álvers Alcoa í Reyðarfirði
lýkur. Er verið að gera eitthvað
markvisst og nægilegt í því máli og
þá hvað og af hverjum? Undir hverj-
um verður lífið eftir virkjun helst
komið? Austfirðingum, lands-
mönnum öllum, stjórnvöldum og/
eða aðaleigendum mannvirkjanna,
Alcoa og Landsvirkjun eða jafnvel
bönkum og útrásarfólki? Hver verð-
ur þróun þessara mála áfram á
landsvísu?“
„Matsskýrsla
Alcoa og álit
Skipulags-
stofnunar
staðfestir að
losun meng-
andi efna frá
álveri Alcoa
er langtum
meiri en
gert var ráð
fyrir sam-
kvæmt mati á stærra álveri
Norsk Hydro,“ segir Hjörleifur
Guttormsson, fyrrverandi al-
þingismaður, sem var meðal
þeirra sem sendu Skipulags-
stofnun athugasemdir vegna
matsskýrslu Alcoa. „Varðandi
losun brennisteinsdíoxíðs er
þessi munur stórfelldur þar eð
Alcoa er ekki gert að koma
upp vothreinsibúnaði við
verksmiðjuna,“ segir Hjörleif-
ur í athugasemdum sem hann
sendi Morgunblaðinu í gær.
Þá segir hann að mats-
skýrslan leiði í ljós að ekki sé
beitt bestu fáanlegri tækni í
mengunarvörnum verksmiðj-
unnar, þ.e. samþættum meng-
unarvörnum með vothreinsun
til viðbótar þurrhreinsun. Al-
coa beri fyrir sig umfram-
kostnaði við vothreinsun sem
nemi 60–85 milljónum banda-
ríkjadala við uppsetningu og
5 milljóna dala rekstrarkostn-
aði á ári auk meiri orkunotk-
unar.
„Hér eru því fjárhagslegir
þættir látnir vega meira en
umhverfisgæði sem við-
urkennt er að rýrni stórum
með tilkomu verksmiðjunnar,“
segir Hjörleifur. Þá bendir
Hjörleifur á að skýrsla Alcoa
og álit Skipulagsstofnunar
koma fram þegar bygging ál-
versins sé á lokastigi. „Bygg-
ingu verksmiðjunnar var
haldið áfram í skjóli stjórn-
valda eftir að Hæstiréttur úr-
skurðaði fyrir meira en ári að
umhverfisáhrifin skyldu metin
lögum samkvæmt. Matið sem
átti að vera forsenda ákvörð-
unar um verksmiðjuna fer því
fram eftir á. Álit Skipulags-
stofnunar er því ekki óvilhallt
og sú staðreynd blasir við að
verksmiðjan hefur verið reist
andstætt lögum og þvert á
ákvæði alþjóðasamþykkta um
umhverfismat sem forsendu
ákvarðana,“ segir Hjörleifur.
Verksmiðjan reist andstætt lögum
Hjörleifur
Guttormsson
VALGERÐUR Sverrisdóttir utan-
ríkisráðherra hefur ákveðið að
veita viðbótarframlag til mann-
úðar- og neyðaraðstoðar á sjálfs-
stjórnarsvæðum Palestínumanna
sem nemur 200.000 Bandaríkjadöl-
um, 13,7 milljónum króna, en áður
hafði 90.000 Bandaríkjadölum ver-
ið veitt til hjálparstarfs Rauða hálf-
mánans í Palestínu og 100.000
Bandaríkjadölum til Flótta-
mannaaðstoðar Palestínumanna.
Framlag Íslands til aðstoðar íbú-
um sjálfsstjórnarsvæða Palest-
ínumanna nemur því nú 390.000
Bandaríkjadölum á þessu ári, eða
sem svarar rúmlega 27 milljónum
króna, að því er segir í tilkynningu
frá utanríkisráðuneytinu.
Sameinuðu þjóðirnar áætla að
þörf sé á 382 milljón Bandaríkja-
dala stuðningi vegna aðstoðar
hinna ýmsu stofnana SÞ á sjálfs-
stjórnarsvæðum Palestínumanna.
13,8 milljónir
til hjálparstarfs
í Palestínu
ANNA Kristín Gunnarsdóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar í Norð-
vesturkjördæmi, hefur ákveðið að
gefa kost á sér í 1. til 2. sæti á lista
flokksins í kjördæmi sínu. Anna
Kristín tók fyrst
sæti á Alþingi við
síðustu kosn-
ingar og hefur
setið í fjárlaga-,
landbúnaðar- og
samgöngunefnd
þingsins á yf-
irstandandi kjör-
tímabili.
Í tilkynningu
frá Önnu Krist-
ínu segir að kjördæmisráð Samfylk-
ingarinnar þingi nú hvert af öðru til
að ákveða með hvaða hætti raðað
verði á framboðslista og að ým-
islegt bendi til þess að víðast verði
um að ræða prófkjör af einhverri
gerð. Þá segist Anna Kristín vona
að sú reynsla og þekking sem hún
hafi aflað sér af mönnum og mál-
efnum í sínu víðfeðma kjördæmi
geti komið að góðum notum í
stjórnartíð Samfylkingarinnar á
næsta kjörtímabili.
Anna Kristín
gefur kost á sér
Anna Kristín