Morgunblaðið - 01.04.2007, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1. APRÍL 2007 23
og fékk líka nóg að gera. Allur tíminn
fór í kvikmyndatónlist og ég hafði
engan tíma aflögu til að halda tón-
leika sjálfur.“
Þá var það að Bregovic var beðinn
að skrifa tvo strengjakvartetta fyrir
Balanescu-kvartettinn og fór til Róm-
ar að vera viðstaddur flutninginn.
Hann segir að það hafi verið mikil
upplifun, enda var það í fyrsta sinn
sem hann sá aðra spila tónlist eftir sig
– „ekkert rokk og ról, bara fjórir
hljóðfæraleikarar sem sátu á stólum
og spiluðu, og það vantaði ekkert upp
á, engan samsöng, hróp og köll,“ seg-
ir Bregovic og hrópar upp á ensku:
„Eru ekki allir í stuði!“
Vantaði pönk
„Mér fannst frábært að upplifa
þetta og ákvað að svona vildi ég líka
gera, ákvað að nota tækifærið og
byrja nýjan feril neð nýrri gerð tón-
listar og um leið og ég kom til Parísar
aftur setti ég saman sinfón-
íuhljómsveit með kór og fór svo í
fyrstu tónleikaferðina.“ Bregovic
segir að allt hafi gengið að óskum, en
hann hafi ekki verið fyllilega ánægð-
ur með afraksturinn, í flutningi sin-
fóníuhljómsveitar og klassísks kórs
hafi útkoman verið allt of venjuleg,
allt of vönduð, alltof góður sam-
hljómur. „Ég losaði mig því við allar
kvenraddirnar úr kórnum og síðan
við alla blásarana og réð sígauna í
staðinn. Að lokum rak ég slagverks-
leikarana og fékk mér trommuleikara
sem spilar líka á slagverk og bætti
svo við tveimur búlgörskum söng-
konum.“
Hvers vegna, spyr ég og hann
svarar að það hafi vantað pönk:
„Pönkið dó þegar Sex Pistols tóku
upp God Save the Queen með Chris
Thomas sem upptökustjóra, mann
sem unnið hafði með Elton John og
fleiri álíka listamönnum. Pönkið dó
þegar tekið var upp pönklag þar sem
allt var í réttri tóntegund.
Ef maður spilar tónlist sem er ekki
alveg í réttri tóntegund ber hún í sér
smágeggjun, smápönk, og þess vegna
er ég með sígaunablásara með mér –
þeir spila á gamla hermannalúðra og
það er ekki hægt að spila alveg hreint
með þeim. Þegar við erum að spila er
alltaf smávegis falskt í tónlistinni,
smágeggjun, sem ég sakna þegar ég
hlusta á hefðbundna sinfón-
íuhljómsveit. Söngvara í kórinn fæ ég
síðan alltaf úr kirkjukórum í rétt-
trúnaðarkirkjum og er þá laus við
ítalska tenóra – fæ djúpa bassa í stað-
inn, slavneska bassa,“ segir Bregovic
og bætir við að það besta við hljóm-
sveitina sé að innan hennar séu svo
ólíkir listamenn, allt frá hálærðum
tónlistarmönnum í sígauna sem lært
hafa af sjálfum sér. „Ég finn það að
menn eru enn forvitnir, vilja læra
hver af öðrum, og fyrir vikið er alltaf
skemmtilegt að spila.“
Gleði og sorg
Þó að tónlist frá Balkanskaga sé
um margt dæmigerð skemmtitónlist,
fjörug, hávær og kraftmikil, felst líka
í henni tregi og sorg – þegar allt er að
ganga af göflunum í villtum hora-
dansi kemur inn grátbólgið klarinett
eða ástsjúkur trompet og kippir okk-
ur niður á jörðina. Ég ber þetta undir
Bregovic, inni hann eftir því hvers
vegna menn blandi svo títt saman
sorg og gleði á hans heimaslóðum og
hann svarar einfaldlega „þú veist
hvernig slavar eru“ og segir mér svo
dæmisögu:
„Ég var eitt sinn í Istanbúl að
vetrarlagi, á litlu hóteli. Eigandi hót-
elsins bauð mér og öðrum gestum
hótelsins, sem voru örfáir, í afmæl-
isveislu. Framan af var mikið fjör,
afmælissöngurinn sunginn og hljóm-
sveit spilaði gleðimúsík, en eftir því
sem leið á veisluna varð tónlistin
sorglegri og sorglegri. Aðrir hót-
elgestir, kanadísk stelpa og stelpur
frá Skandinavíu, skildu ekki hvað
var að gerast, en mér fannst það við-
eigandi; eftir því sem við skemmtum
okkur meira því sorgmæddari urð-
um við, þannig er það bara þarna
fyrir austan.“
Að sögn Bregovic er þessi tilfinn-
ing, þessi sorgarskotna gleði, ein af
ástæðunum fyrir því að hann kýs
helst að vinna með tónlistarmönnum
frá Balkanskaga, tónlistarmenn frá
Vestur-Evrópu skilji illa tilfinn-
inguna. „Þeir eiga líka erfitt með að
skilja slavneska danstakta, geta svo-
sem spilað þá ef þeir vanda sig, en
heima fyrir skilja menn þá án þess að
þurfa að vera sífellt að telja,“ segir
hann og slær sífellt flóknari takt eins
og annars hugar en heldur svo áfram:
Tónlist óvinarins
„Balkanskagi er góð uppspretta
tónlistar en hann er líka vettvangur
sorglegra atburða sem landamæri
rétttrúnaðarkirkjunnar, kaþólsk-
unnar og íslam í fimm hundruð ár,
vettvangur trúarbragðastríðs sem
lýkur aldrei – síðasta stríð var alveg
eins og stríðið þar á undan, hundrað
árum fyrr. Íbúar á Balkanskaga hafa
drepið hver annan í hundruð ára, en
þeir hafa líka verið að spila músík í
hundruð ára og ef vel er að gáð þá
hljómar tónlist hvers óvinar í þjóð-
legri tónlist hvers þjóðarbrots.“
Eins og getið er vinnur Bregovic
með stórri hljómsveit og er á sviðinu
allan tímann, er hljómsveitarstjóri,
syngur smá og spilar stundum á gít-
ar. Áhorfandi sér að það er hann sem
ræður ferðinni, hann stjórnar hljóm-
sveit og kór og hefur alla þræði í
hendi sér, en hann vill ekki gera of
mikið úr því, segist eiginlega nánast
ekkert hafa að gera á sviðinu; „ég gef
smámerki hér og þar, spila smágítar
og drekk smáviskí. Ég reyni hins-
vegar alltaf að skemmta mér, skilja
áheyrendur og fá þá til að skemmta
sér með mér. Maður lærir það í rokk-
inu.
Þegar ég var í rokkinu langaði mig
svo mikið til að verða eins og Pink
Floyd, að vera bara venjulegir karlar
að spila sína tónlist, í venjulegum föt-
um; ófríðir, feitir, venjulegir gamlir
karlar. Mér fannst það frábært í gær-
kvöldi þegar ég var á leiðinni á sviðið
í hátíðarhöllinni hér í Cannes að ég
þurfti að sýna sviðspassann minn,
það þekkti mig enginn, sem er akk-
úrat eins og ég vil hafa það. Ég hef
selt fimm milljón plötur um allan
heim á síðustu árum og ég þarf ekki
að vera fallegur eða grannur, það er
öllum sama hvernig ég lít út, ég get
bara verið ég sjálfur.“
og jarðarfarir
Frægur Goran Bregovic á tónleikum með Bijelo Dugme.
J
Ó
N
S
S
O
N
&
L
E
’M
A
C
K
S
•
jl
.i
s
•
S
ÍA
Guðríðarstíg 2-4 113 Reykjavík Sími 545 1000 www.hugurax.is
ViðskiptalausnfráHugAx
Ég veit hvað selst og hvað ekki. Ég veit hvað er til
á lager og hvað er í pöntun. Ég veit hver rýrnunin
er og ég veit hver framlegðin er.
Það er komin alveg ný útgáfa af Ópusallt,
viðskiptalausninni sem gerir allt starfsfólk
aðeins klárara.
Nánari upplýsingar á www.opusallt.is