Morgunblaðið - 01.04.2007, Qupperneq 38

38 SUNNUDAGUR 1. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FJÖLSKYLDUSTEFNA
SAMFYLKINGAR
Samfylkingin kynnti á fimmtu-dag yfirgripsmikla stefnu ímálefnum barna og barnafólks
undir yfirskriftinni Unga Ísland. Á
Íslandi ríkir mikil velmegun um þess-
ar mundir og hún virðist fara vaxandi,
en samfara henni hafa vaknað spurn-
ingar um það hvernig þjóðfélag sé að
myndast hér á landi og hversu barn-
vænt það sé.
Í greinaflokki, sem birtist í Morg-
unblaðinu fyrir áramót, komu fram
sjónarmið um margt sem hér mætti
betur fara. Markmið Samfylkingar-
innar er að taka á þessum málum í
heild sinni, allt frá bættri tannvernd
til þess að koma á sólarhrings aðstoð
og ráðgjöf við unga fíkniefnaneytend-
ur og börn með bráð geðræn vanda-
mál.
Í áætluninni er kveðið á um „leita
allra leiða til að draga úr fátækt
barna“, að auka verði vernd barna
gegn kynferðisafbrotum og stuðning
við börn innflytjenda. Þar er einnig
talað um langa vinnuviku á Íslandi og
sagt að stefnt skuli að því í samstarfi
við atvinnurekendur að stytta virkan
vinnutíma foreldra og fjölga frídög-
um þeirra vegna veikinda barna og
starfsdaga í skólum og veikindum.
Þetta eru allt mikilvægir þættir.
Ekki er hægt að líða það að börn búi
við fátækt og skort í einu mesta vel-
megunarríki heims.
Kynferðisafbrot gagnvart börnum
eru einhver óhugnanlegasti glæpur
sem hægt er að hugsa sér. Líf fórn-
arlambsins er lagt í rúst og hrylling-
urinn fylgir því alla ævi.
Innflytjendur hafa hleypt þrótti í
hjartslátt íslensks samfélags. For-
senda fyrir því að lenda ekki í öng-
stræti í innflytjendamálum er að búa
þannig að börnum innflytjenda að
þau sitji við sama borð og önnur ís-
lensk börn, njóti sömu tækifæra og
hafi sömu forsendur til að nýta þau
þannig að þau njóti sín að verðleikum.
Tímaleysi er orðinn helsti andstæð-
ingur íslenskra fjölskyldna. Í velmeg-
unarkapphlaupinu er hætt við að
börnin sitji á hakanum. Samfylkingin
bendir á að samkvæmt tölum Hag-
stofunnar er 71% barna átta klukku-
stundir eða lengur í leikskólanum
sem er að meðaltali lengri tími en
starfsfólkið. Tími er kominn til að
staldra við og endurskoða forgangs-
röðina. Oft vill brenna við að það sem
börn fara á mis við í æsku er erfitt að
bæta upp á fullorðinsárum.
Auðvelt er að segja sem svo að ís-
lenskar fjölskyldur hafi efni á að
fórna nokkrum yfirvinnuaurum fyrir
aukna samveru, en málið er flóknara
en svo. Víða í atvinnulífinu er sú krafa
einfaldlega gerð til starfsfólks að það
helgi tíma sinn vinnunni ætli það að
vera með. Það er því spurning um
hugarfarsbreytingu að ná hinu gullna
jafnvægi milli vinnunnar og fjöl-
skyldulífsins. Á þessu máli verður
ekki tekið nema með samhentu átaki
stjórnmálaflokka og atvinnulífsins
eins og Samfylkingin bendir á.
Vitaskuld er langur vegur á milli
áætlunar um aðgerðir og fram-
kvæmdar. Þörfin á því að líta á mál
barna og barnafólks í heild sinni er
hins vegar ótvíræð og tímabær. Börn
eiga ekki að vera afgangsstærð. Heil-
brigði samfélagsins byggist á því
hvernig hugsað er um börn í uppvext-
inum. Mörg þau vandamál, sem Sam-
fylkingin tekur á í áætluninni, eru
erfið viðfangs. Frumkvæði Samfylk-
ingarinnar verður vonandi tilefni til
víðtækrar umræðu um þessi mál og
kemur því til leiðar að þau verði í
brennidepli í kosningabaráttunni
sem nú er að hefjast. Ekki veitir af.
3. apríl 1977: „Það er orðið
tímabært, að menn átti sig á
því, að það verður einnig að
taka tillit til sjónarmiða og
hagsmuna þess fólks, sem
býr á höfuðborgarsvæðinu og
sunnanlands yfirleitt. Það er
staðreynd að hin síðustu ár
hefur tekjuaukning orðið
mun meiri víða úti á landi en
á höfuðborgarsvæðinu. Það
er alveg rétt, sem Helgi Selj-
an segir, að sú mikla tekju-
aukning er vafalaust tilkomin
vegna mikillar yfirvinnu. Og
það er líka víst, að fólk verður
tregara og tregara til þess að
vinna mikla yfirvinnu. En
engu að síður er það svo, að
vafalaust mundu margir
launþegar t.d. á höfuðborg-
arsvæðinu, gjarnan vilja eiga
kost á því að bæta lífskjör sín
með vinnu, sem þeir hafa
ekki tækifæri til að fá. Og fari
svo ár eftir ár, að tekjuaukn-
ing verði mun meiri í sumum
landshlutum en öðrum, hlýt-
ur það að leiða til óánægju og
stigsmunar á lífskjörum, sem
ekki er viðunandi fyrir þjóð-
ina í heild.“
29. mars 1987: „Hin seinni
ár hafa menn talið sig sjá
merki þess að breyting væri
að verða á. Smátt og smátt
hefur kröfuharka aukizt. Um
alllangt árabil heyrði það t.d.
til undantekninga í mörgum
atvinnufyrirtækjum að
starfsmanni, sem ekki stóð
sig sem skyldi væri sagt upp.
Nú er það að verða almenn
regla. Þeir, sem fylgjast á
annað borð eitthvað með
vinnumarkaðnum hafa orðið
þess varir, að svo virðist sem
ungt fólk sætti sig við þessa
nýju kröfugerð og telji hana
raunar sjálfsagða. Eftir því,
sem nýjar kynslóðir setja
meira mark sitt á samfélag
okkar er alls ekki óhugsandi
að meiri kröfuhörku gæti á
öllum sviðum.“
. . . . . . . . . .
6. apríl 1997: „Í hvert sinn
sem álitamál hafa komið upp í
sambandi við öryggi í rekstri
flugvéla Flugleiða, svo sem
þegar fréttir hafa borizt af
gölluðum varahlutum eða
gallar hafa fundizt í flug-
vélum, hafa talsmenn Flug-
leiða gert skýra og und-
anbragðalausa grein fyrir
því, sem að félaginu hefur
snúið í þessum efnum. Hér
skal fullyrt, að íslenzkir far-
þegar Flugleiða eru mjög
öruggir um sinn hag um borð
í flugvélum félagsins.
Fréttaflutningur á borð við
þann, sem barst víða um
lönd í fyrradag er auðvitað
verulegt áfall fyrir Flug-
leiðir. Það er því miður ótrú-
lega auðvelt að koma höggi á
fólk og fyrirtæki með
ábyrgðarlausum fréttaflutn-
ingi. Það er auðveldara að
vinna tjón með þeim hætti
en bæta tjón. Saga Flugleiða
í sambandi við öryggismál er
hins vegar með þeim hætti,
að forráðamenn fyrirtæk-
isins geta borið höfuðið hátt
og hljóta að bregðast við
þessum fréttaflutningi með
því að koma á framfæri við
fjölmiðla erlendis stað-
reyndum um öryggi í flug-
rekstri félagsins sem eru
óyggjandi og óumdeilan-
legar.“
Úr fo r y s tugre inum Morgunb laðs ins
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
S
l. miðvikudag birtist hér í blaðinu for-
ystugrein, þar sem fjallað var um
vistun 15 ára unglings í gæzluvarð-
haldi á Litla-Hrauni. Í forystugrein
þessari sagði m.a.:
„Getur það verið, að 15 ára ung-
lingur sé látinn dvelja í gæzluvarðhaldi á Litla-
Hrauni? Jafnvel fullorðnir karlmenn, sem hafa
marga fjöruna sopið og verið vistaðir þar, lýsa að-
stæðum á Litla-Hrauni á þann veg að spyrja má,
hvort ekki sé tímabært að endurskoða þá starf-
semi, sem þar fer fram frá grunni.
Hvað sem því líður er ljóst, að 15 ára unglingur á
ekki heima þar, jafnvel þótt hann hafi framið af-
brot.
Ef það er rétt, að þessi unglingur sé vistaður á
Litla-Hrauni, verður að breyta þeirri ákvörðun
þegar í stað. Það er örugglega vilji til staðar hjá
þeim, sem að þessum málum standa til þess að
bjarga þessum unglingi frá því að gerast afbrota-
maður um alla framtíð. En honum verður ekki
bjargað ef hann er vistaður á Litla-Hrauni. Ekki
þarf að tala við marga fanga, sem dvalið hafa á
Litla-Hrauni til þess að átta sig á þessum einfalda
veruleika.“
Á forsíðu Morgunblaðsins sl. fimmtudag, birtist
fréttaskýring um þetta mál eftir Örlyg Stein Sig-
urjónsson, blaðamann á Morgunblaðinu, þar sem
segir m.a.:
„Gæzluvarðhaldsvistun 15 ára drengs í fangels-
inu á Litla-Hrauni vegna vopnaða ránsins í verzlun
10-11 um síðustu helgi endurspeglar að mati Helga
Gunnlaugssonar, prófessors, brýna þörf á umræðu
um, hvort sakborningar á barnsaldri skuli flokkast
með fullorðnum brotamönnum.“
Og þar segir ennfremur:
„Að sögn Helga Gunnlaugssonar gætir tilhneig-
ingar erlendis t.d. í Bretlandi og Bandaríkjunum
að flokka mjög unga afbrotamenn með hinum eldri
og bendir hann jafnframt á, að gæzluvarðhaldsvist,
ekki sízt einangrunarvist, sé sannanlega erfið öll-
um, að ekki sé talað um þegar börn eiga í hlut.
Rannsóknir hafa enda sýnt fram á skaðlegar afleið-
ingar einangrunarvistar. Um sé að ræða mikinn
heilsufarslegan skaða. „Og þá er miðað við full-
orðna menn, en þegar sjónum er beint að ungu
fólki í þessu samhengi þá magnast auðvitað áhrif-
in“, segir hann.
Helgi segir að því fylgi ákveðið áfall fyrir fólk að
skoða einangrunarklefana í fangelsinu á Litla-
Hrauni. „Þetta eru mjög litlir og óvistlegir klefar
með litlum gluggum. Öll aðstaða er mjög óvistleg.
Síðan fá menn klukkutíma útiveru daglega í mjög
litlum garði með afar takmörkuðu útsýni. Ef
krakkar eru settir í svona aðstæður má rétt
ímynda sér afleiðingar þess fyrir þá.““
Piltinum var sleppt úr haldi sl. miðvikudag.
Nú er auðvitað ljóst, að yfirvöldum er vandi á
höndum í tilvikum sem þessum. Pilturinn var ný-
kominn af meðferðarheimilinu Stuðlum, þegar
hann framdi ránið. Brotaferill hans er orðinn lang-
ur þrátt fyrir ungan aldur.
Gagnrýni Morgunblaðsins beinist að sjálfsögðu
ekki að því að gripið sé til einhverra úrræða í til-
vikum sem þessum. Gagnrýnin beinist að því að svo
ungur drengur sé settur í gæzluvarðhald á Litla-
Hrauni.
Til eru evrópskar fangelsisreglur, þar sem fram
kemur að ekki skuli vista börn yngri en 18 ára í
fangelsi fyrir fullorðna. Sé það gert skuli fara með
viðkomandi með sérstökum hætti.
Við þurfum í sjálfu sér ekki að leita til útlanda til
þess að gera okkur grein fyrir að það á ekki að
setja 15 ára ungling í gæzluvarðhald á Litla-
Hraun. Heilbrigð skynsemi segir okkur, að það eigi
ekki að gera. Unglingar á þessum aldri leiðast út í
afbrot af einhverjum tilteknum ástæðum. Þær er
yfirleitt að finna í aðstæðum þeirra og umhverfi á
æskudögum. Til þess að finna lausn á þeim og
breyta viðhorfi slíkra ungmenna til umhverfis síns
og þess samfélags, sem þau búa í þannig að þau
verði nýtir og heilbrigðir þjóðfélagsþegnar, þarf
annars konar aðgerðir en gæzluvarðhald á Litla-
Hrauni. Þetta vita allir, sem að þessum málum
koma.
Það er ekki nútímalegt viðhorf til þjóðfélags-
vanda af þessu tagi að loka þessi börn inni. Og það
á heldur ekki við að yppta öxlum og segja sem svo,
að það séu engin önnur úrræði til. Það þarf að sjá til
þess, að þau séu til staðar.
Morgunblaðið hefur orðið fyrir gagnrýni vegna
afstöðu blaðsins til vistunar unglingsins á Litla-
Hrauni. En sú gagnrýni og þær röksemdir, sem
færðar hafa verið fram til stuðnings þeirri ákvörð-
un að loka piltinn inni á Litla-Hrauni, breyta ekki
þeirri skoðun blaðsins, sem hér hefur verið fjallað
um. Þetta á ekki að gerast.
Vistun unglinga í gæzluvarðhaldi á Litla-Hrauni
lýsir sams konar hugsunarhætti og þeim, sem ríkti
hér á landi fyrir tæplega hálfri öld og til umræðu
hefur verið á undanförnum mánuðum í tengslum
við Breiðavík og önnur opinber meðferðarheimili.
Það er margt vel gert í þessum efnum nú um
stundir. Hér eru rekin meðferðarheimili, sem eru
til fyrirmyndar, þar sem unglingar dvelja, sem
hafa lent í margvíslegum erfiðleikum í lífinu og
a.m.k. sumir þeirra koma þaðan betri menn.
Vonandi verður þessi 15 ára piltur síðasti ung-
lingurinn, sem vistaður er á Litla-Hrauni.
Er löggjöf okkar úrelt
D
ómur Héraðsdóms Norðurlands
þar sem maður var sýknaður af
því athæfi að hafa tekið mynd af
sofandi, nakinni stúlku og sýnt
öðrum hefur vakið furðu og er þá
átt við forsendur dómsins. Dóm-
urinn byggðist á því, að ekki væri talið sannað, að
maðurinn hefði fengið kynferðislega fullnægingu
út úr því að sýna öðru fólki myndina og þar af leið-
andi hefði ekki verið sýnt fram á, að maðurinn hefði
haft í frammi „lostugt athæfi“, sem væri skilyrði
fyrir sakfellingu skv. 209. grein hegningarlaganna.
Margir eru furðu lostnir yfir þessum sýknudómi.
Í Morgunblaðinu í dag, laugardag, birtist athuga-
semd frá Boga Nilssyni, ríkissaksóknara, sem seg-
ir mikla sögu af þessu tilefni. Ríkissaksóknari seg-
ir:
„Í tilefni af frásögn Morgunblaðsins í dag, 30.
marz, á baksíðu af ummælum talsmanns Femín-
istafélags Íslands um sýknudóm í máli, þar sem
maður var sakaður um brot gegn blygðunarsemi
stúlku með því að taka af henni nektarmynd og
sýna hana öðrum vil ég víkja örfáum orðum að
ákvæðum almennra hegningarlaga um brot gegn
friðhelgi einkalífs.
Íslenzk hegningarlög hafa ekki að geyma
ákvæði, sem leggur refsingu við heimildarlausri
myndatöku af manni, sem t.d. fer fram, þegar mað-
urinn er utan almannafæris. Í hegningarlögum er
heldur ekki að finna sérstakt ákvæði, sem leggur
refsingu við heimildarlausri dreifingu á mynd úr
einkalífi manns.
Margir telja löngu tímabært að hugað verði að
endurskoðun refsiákvæða almennra hegningar-
laga um brot gegn friðhelgi einkalífs og hafa í því
sambandi m.a. bent á löggjöf annarra landa til eft-
irbreytni.
Dönsku hegningarlögin frá 15. apríl 1930 voru
fyrirmynd almennra hegningarlaga nr. 19 frá 12.
Laugardagur 31. mars
Reykjavíkur
Einangrunarklefi á Litla-Hrauni.