Morgunblaðið - 20.04.2007, Blaðsíða 14

14 FÖSTUDAGUR 20. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FRÉTTASKÝRING
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
STÓRIÐJUFYRIRTÆKI hafa í
nokkrum tilvikum tekið þátt í und-
irbúningi virkjanaframkvæmda
Landsvirkjunar vegna vatnsafls-
virkjana. Þau hafa ekki komið að
undirbúningi jarðvarmavirkjana
Hitaveitu Suðurnesja (HS) eða
Orkuveitu Reykjavíkur (OR).
Alcan og neðrihluti Þjórsár
Rannveig Rist, forstjóri Alcan á
Íslandi, og Friðrik Sophusson, for-
stjóri Landsvirkjunar (LV), und-
irrituðu samkomulag 15. desember
2006 um að framlengja viljayfirlýs-
ingu um gerð raforkusamnings til
stækkunar álversins í Straumsvík
fram á mitt þetta ár. Um leið und-
irrituðu þau samning um skiptingu
kostnaðar vegna næsta skrefs í und-
irbúningi virkjana í neðrihluta
Þjórsár. Samkvæmt honum greiðir
Alcan 2⁄3 af kostnaðinum. Alcan
skyldi fá hann að fullu endur-
greiddan ef af stækkun álversins og
raforkukaupunum yrði. Að öðrum
kosti á Alcan takmarkaðan endur-
greiðslurétt. Þorsteinn Hilmarsson,
upplýsingafulltrúi Landsvirkjunar,
sagði Alcan taka þátt í kostnaði við
fullnaðarhönnun virkjananna í
neðrihluta Þjórsár, vegna undirbún-
ings útboðs og einhverra rannsókna.
Taldi Þorsteinn að hlutur Alcan gæti
orðið um 200 milljónir króna.
Ekki einsdæmi
Þetta er ekki einsdæmi í sögu
Landsvirkjunar, að sögn Þorsteins.
Hann sagði að Alcoa hafi t.d.
ábyrgst að verulegu leyti tilteknar
undirbúningsframkvæmdir LV
vegna Kárahnjúkavirkjunar. Þær
hófust haustið 2002, áður en form-
legur samningur um orkukaup var
undirritaður, og lutu m.a. að vega-
gerð og gerð ganga niður í bakka
gljúfursins við stíflustæðið. Alcoa
skyldi fá þennan kostnað end-
urgreiddan ef af samningum yrði. Þá
taldi Þorsteinn að svipaðir samn-
ingar um hlutdeild orkukaupanda í
undirbúningsframkvæmdum LV
hafi verið gerðir þegar Kenneth Pet-
erson undirbjó byggingu álvers
Norðuráls í Hvalfirði.
Kaupskylda er trygging
Þorsteinn benti á að bygging
vatnsaflavirkjunar tæki yfirleitt
mun lengri tíma en bygging álvers.
Því þyrfti raforkusalinn að hefja
framkvæmdir við vatnsorkuver mun
fyrr en bygging álversins sem ætti
að nýta orkuna hæfist. Í samningum
LV við væntanlega orkukaupendur
væru tryggingarákvæði til að LV
sæti ekki uppi með hálfbyggða virkj-
un ef væntanlegur orkukaupandi
hætti við áform sín. Helsta trygging
LV felst í kaupskylduákvæði þar
sem stóriðjan skuldbindur sig til að
kaupa megnið af þeirri raforku sem
um er samið í tiltekinn tíma, oft 20
ár eða meira, hvort sem orkan verð-
ur notuð eða ekki.
Ef af raforkusölunni verður fær
stóriðjufyrirtækið endurgreiddan
útlagðan kostnað sinn vegna þátt-
töku í undirbúningi LV. Þorsteinn
sagði að í samningi Alcan og LV frá í
desember sé kveðið á um að ef Alcan
fellur frá orkukaupunum, en annar
kaupandi fæst að raforkunni innan
skamms tíma, fái Alcan endurgreitt
framlag sitt. Réttur til endur-
greiðslu fellur niður í áföngum eftir
því sem lengra líður og fyrnist á
nokkrum árum.
Annað gildir um jarðvarma
Samkvæmt upplýsingum frá
Orkuveitu Reykjavíkur (OR) hafa
væntanlegir orkukaupendur ekki
tekið þátt í rannsókna- eða und-
irbúningskostnaði OR vegna jarð-
varmavirkjana. Í samningi OR og
Alcan um orkukaup vegna stækk-
unar álversins í Straumsvík eru
ákvæði sem gera Alcan kleift að falla
frá áformum sínum. Að sögn Eiríks
Hjálmarssonar, upplýsingafulltrúa
OR, hefur Alcan svigrúm til næstu
áramóta að falla frá samningnum, en
þarf þá að greiða OR bætur sem fara
hækkandi í nokkrum þrepum eftir
því sem lengra líður. Hann gat ekki
upplýst hve háar bæturnar eiga að
vera samkvæmt samningnum.
Eiríkur sagði svipaða fjárfestingu
vera að baki jarðvarmavirkjun og
vatnsaflsvirkjun. Sá munur sé þó á
að jarðvarmavirkjanir væru teknar í
notkun í áföngum og byrji því fyrr
að skila tekjum en vatnsaflsvirkj-
anir.
Að sögn Alberts Albertssonar, að-
stoðarforstjóra Hitaveitu Suð-
urnesja (HS), hefur HS greitt allar
rannsóknir á jarðvarmavirkjunum
sínum, hvort heldur varðandi
vinnslu eða niðurdælingu. Gildir það
jafnt um upphaf og lokastig rann-
sókna.
Orkukaupendur hafa í nokkrum tilvik-
um komið að undirbúningi virkjana
Væntanlegir orkukaup-
endur, þ.e. stóriðjufyr-
irtæki, hafa tekið þátt í
undirbúningi vatnsafls-
virkjana. Framlagið er
þá endurgreitt verði af
gerð raforkusamnings.
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
Þátttaka Alcan kostaði að hluta undirbúning virkjana Landsvirkjunar í neðrihluta Þjórsár. M.a. er ætlunin að
virkja við Urriðafoss. Samkvæmt samningnum er endurgreiðsla kostnaðarins m.a. háð tímabundnum skilmálum.
UMBOÐSMAÐUR Alþingis hefur
komist að þeirri niðurstöðu að úr-
skurður menntamálaráðuneytisins
í máli sem snerist um kæru vegna
synjunar á styrk úr Kvikmynda-
sjóði hafi verið haldinn annmörk-
um að ýmsu leyti. Umboðsmaður
taldi annmarkana þó ekki það
verulega að þeir ógiltu úrskurð
ráðuneytisins.
Ónefnt fyrirtæki sótti um styrk
úr Kvikmyndasjóði 2004 til að
framleiða kvikmynd. Kvikmynda-
miðstöð Íslands synjaði þeirri um-
sókn í lok sama árs. Fyrirtækið
kærði ákvörðun kvikmyndamið-
stöðvarinnar til menntamálaráðu-
neytisins með stjórnsýslukæru en
ráðuneytið staðfesti synjunina í
október 2005. Kvörtun var þá send
umboðsmanni vegna úrskurðar
ráðuneytisins m.a. með þeim rök-
um að óheimilt hefði verið að synja
fyrirtækinu um framleiðslustyrk
þar sem fyrirtækið hefði uppfyllt
öll skilyrði ákvæðis í reglugerð um
Kvikmyndasjóð, en styrkveitingar
samkvæmt því ákvæði gangi alla
jafna fyrir öðrum styrkveitingum
sjóðsins. Þá laut kvörtunin að því
að óheimilt hefði verið að byggja á
umsögn kvikmyndaráðgjafa við
ákvörðun um styrkveitingu.
Vanda undirbúning
Úrskurður ráðuneytisins byggð-
ist m.a. á því umsóknin hefði ekki
uppfyllt skilyrði um að fjármögnun
væri að fullu lokið utan framlags
Kvikmyndasjóðs og að tveir kvik-
myndaráðgjafar hefðu ekki mælt
með því að kvikmyndin hlyti fram-
leiðslustyrk úr Kvikmyndasjóði.
Í niðurstöðu umboðsmanns er
bent á að þær kröfur um „undirrit-
aða samninga og/eða óskilyrtar yf-
irlýsingar“ sem gerðar væru til
sönnunar um að fjármögnun væri
að fullu lokið frá öðrum en Kvik-
myndasjóði virtust mjög ríkar,
væri haft í huga að almennt væri
aðstaðan sú þegar sótt væri um
styrki úr sjóðnum, að ekki lægi þá
endanlega fyrir hvort ráðist yrði í
gerð þeirrar kvikmyndar sem sótt
væri um styrk til. Umboðsmaður
taldi þó ekki unnt að fullyrða að
þær samræmdust ekki meðalhófs-
reglu stjórnsýslulaga. Komst um-
boðsmaður einnig að þeirri nið-
urstöðu að málsmeðferð Kvik-
myndamiðstöðvar Íslands hefði
ekki að öllu leyti samrýmst kröf-
um um leiðbeiningar af hálfu
stjórnvalda sem gerðar væru í
stjórnsýslulögum.
Þá bar ráðuneytinu að mati um-
boðsmanns að vanda til undirbún-
ings ákvörðunarinnar og staðreyna
hvort umsögn kvikmyndaráðgjaf-
ans væri byggð á traustum og mál-
efnalegum grunni. Beindi umboðs-
maður þeim tilmælum til
ráðuneytisins að framvegis yrði
tekið mið af sjónarmiðum í áliti
hans við meðferð mála um styrk-
veitingar úr Kvikmyndasjóði.
Annmarkar
á úrskurðinum
Ráðuneytið átti að staðreyna að
umsögn byggðist á traustum grunni
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
JÓN Viktor Gunnarsson náði í gær fyrsta stórmeistaraáfanga sínum í skák.
Það gerðist í lokaumferð Minningarmóts um Þráin Guðmundsson sem fram
fór í Skákhöll Reykjavíkur í Faxafeni. Jón Viktor samdi um jafntefli við al-
þjóðlega meistarann Innu Gaponenku frá Úkraínu og tryggði sér með því
áfangann. Jón Viktor varð annar í mótinu með 6,5 vinninga.
Lettneski stórmeistarinn Normunds Miezes varð sigurvegari mótsins með
7 vinninga af 9 mögulegum.
Ljósmynd/Valur Óskarsson
Jón Viktor náði
stórmeistaraáfanga
ÍSLANDSHREYFINGIN – lifandi
land hefur kynnt þá frambjóðendur
sína sem skipa fimm efstu sætin á
framboðslistum Íslandshreyfingar-
innar fyrir alþingiskosningarnar 12
maí næstkomandi í Suðurkjördæmi
og Suðvesturkjördæmi.
Ásta Þorleifsdóttir
í 1. sæti í Suðurkjördæmi
Ásta Þorleifsdóttir jarðfræðingur
úr Reykjavík er í fyrsta sæti listans
í Suðurkjördæmi; Ragnhildur Sig-
urðardóttir, vistfræðingur og
hrossabóndi frá Stokkseyri, í öðru
sæti; Baldvin Nielsen, stýrimaður
og bílstjóri frá Reykjanesbæ, í
þriðja sæti; Alda Sigurðardóttir,
verslunarkona á Selfossi, í fjórða
sæti og Ingileif Steinunn Kristjáns-
dóttir, erfðafræðingur og bóndi, í
fimmta sæti.
Jakob F. Magnússon
í 1. sæti í Suðvesturkjördæmi
Jakob Frímann Magnússon, út-
gefandi og tónlistarmaður úr Mos-
fellsbæ, er í fyrsta sæti Suðvest-
urkjördæmis; Svanlaug Jóhanns-
dóttir, viðskiptafræðingur úr
Kópavogi, í öðru sæti; Lárus Vil-
hjálmsson, framkvæmdastjóri úr
Hafnarfirði, í þriðja sæti; Elsa D.
Gísladóttir, kennari og myndlistar-
maður úr Hafnarfirði, í fjórða sæti
og Friðrik Ingi Friðriksson, fram-
kvæmdastjóri úr Garðabæ, í fimmta
sæti.
Fram kemur í tilkynningu frá Ís-
landshreyfingunni að þeir sem
skipa munu fimm efstu sætin á lista
framboðsins í Norðausturkjördæmi
verði kynntir innan skamms.
Fram-
bjóðendur
kynntir