Morgunblaðið - 20.04.2007, Blaðsíða 35

Fréttir
í tölvupósti
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. APRÍL 2007 35
HALDIÐ var málþing um málefni
heimilislausra á Íslandi í liðnum
mánuði. Aðilum sem málin varða og
snertir var boðin þátttaka. Því mið-
ur var áberandi að fulltrúar heil-
brigðisyfirvalda voru ekki á staðn-
um. Sorglegt en kom þó kannski
ekki á óvart í ljósi viðhorfa og stöðu
mála. Yfirskrift þessa málþings gat
alveg eins verið: „Staða þeirra veik-
ustu“. Eðlilegt hefði
verið að við hefðum
ekki þurft að halda
málþing eða ráðstefnu
sem þessa nema þá til
að upplýsa aðrar þjóðir
um hvernig við höfum
leyst verkefnið hér á
landi öðrum sam-
félögum til eft-
irbreytni.
Umfang
verkefnisins
Verkefnið er marg-
þvælt og þarfagreint.
Mikil orka og tími hefur farið í að
þrátta um staðreyndir út frá mis-
munandi gefnum forsendum, leita
uppi sökudólga o.s.frv. Við getum
leyst og eða hafið framkvæmdir
strax í dag fyrir þá sem skortir við-
eigandi heimili og heilsufarslega
umönnun.
Skakkt sjónarhorn
Stjórnarskrá og lög tilgreina
hverjir beri ábyrgð á málum og þar
af leiðandi er ekki þörf á að vísa
málum í einhverja þá átt sem nær
ekki nokkurri átt. Í hverju liggur
þessi hringlandaháttur og und-
anskot frá ábyrgð? Ekki skortir
okkur fjármagnið, þekkingin og að-
staðan er fyrir hendi – þurfum ekki
að finna upp hjólið. Vítahringur sem
m.a. embættismenn standa frammi
fyrir þegar þeir kynna þörf á fjár-
magni á röngum forsendum. Afstaða
til verkefnisins, vonleysi vegna „erf-
iðra“ og „óhreinna“ „þriðja flokks“
einstaklinga. Erfiður málaflokkur!
Af hverju upplifa aðilar hann erf-
iðan? Af því einfaldlega að við höf-
um látið hann þróast í þá átt. Afleið-
ing þess að stinga höfðinu í sandinn
og halda því þar. Þetta leiðir af sér
eitthvað sem aðilar
upplifa sem óyfirstíg-
anlegt. Það er rangt!
Stjórnskipulag
Eitt velferðarráðu-
neyti í stað heilbrigðis-
og félagsmálaráðu-
neytis er þáttur í að
uppræta þá tregðu sem
viðgengst eins og illvíg
veira í meðferð og af-
greiðslu mála á þessum
vettvangi. Yfirfærsla
með viðeigandi fjár-
magni yfir til sveitarfé-
laga er hlutur sem þarf að komast í
framkvæmd með hliðsjón m.a. af
mun skilvirkari og betri nærþjón-
ustu. En slíkt hefur verið innt af
hendi hjá sk. tilraunasveitarfélögum
með góðum árangri er tekið hafa að
sér sértæk hlutverk sem hefur áður
verið á hendi ríkisvaldsins.
Samþætt varanleg lausn
Verkefni til viðunandi stöðu
þeirra vegalausu er hvort tveggja á
vettvangi heilbrigðis- og félagsmála-
yfirvalda. Þeir aðilar sem ítrekað
reyna að reka fleyg í millum eða
skilgreina í tvær ósamstiga mismun-
andi áttir, fara villir vegar, hvaða
hvatir svo sem liggja þar að baki.
Þetta eru samtvinnuð verkefni þar
sem þessir þættir verða ekki að-
skildir. Hér er um líf þeirra verst
settu einstaklinga að ræða sem í
mjög mörgum tilvika eiga við geð-
ræna sjúkdóma að stríða. Jafnframt
eiga margir það sammerkt að vera
háðir neyslu vímuefna af ein-
hverjum toga. Fyrirbyggjandi að-
gerðir, eftirfylgni og heilstæða sam-
félagslega umönnun skortir til að
færa okkur frá þessari ómarkvissu
og dýru aðferðafræði sem viðhöfð er
í dag. Persónuvernd og mannrétt-
indi.
Iðulega bera menn persónuvernd
eða háttstemmdar yfirlýsingar um
mannréttindabrot fyrir sig þegar
leitað er eftir því að einstaklingum
sé sinnt í tíma. „Þeir vilja ekki
þiggja þessa þjónustu og ekki má
þröngva þessu upp á þá“ með um-
ræddri forsjárhyggju. Þetta leiðir
einfaldlega það af sér að þegar mál-
ið er komið á alvarlegra og óþolandi
stig er viðkomandi nauðungarvist-
aður, sjálfræðissviptur með þeirri
kvöl og pínu sem slíku fylgir. Að-
gerðarleysi í þessa veru er mann-
réttindabrot, en ekki það að grípa
inn í atvik þar sem einstaklingur er
ekki á nokkurn hátt fær um að sinna
nauðþurftum sínum, ekki veru-
leikatengdur og er ígildi þess að
vera meðvitundarlaus. Hvernig er
brugðist við ef komið er að meðvit-
undarlausum manni? Slíkum ein-
staklingi er komið undir lækn-
ishendur en ekki beðið eftir því að
hann komist til meðvitundar. Til at-
vika af þessu toga kemur allt of oft
vegna skorts á umönnun við hæfi og
því ekki gripið inn í fyrr en al-
mannahagsmunum stendur ógn af
viðkomandi með tilheyrandi kostn-
aði og harðræði.
Skepnuhald
Skepnur, húsdýr eða heimilisdýr
skal hýsa í sómasamlegu húsnæði og
veita viðunandi heilbrigðisþjónustu,
sbr. ákvæði laga um dýravernd. Þeir
sem halda dýr og staðnir eru að
óviðunandi húsnæði eða skorti á
umönnun hús- og heimilisdýra eru
að sjálfsögðu látnir sæta ábyrgð.
Vek athygli á þessu til samanburðar
við það sem síðan heimilislausar
manneskjur standa frammi fyrir
þrátt fyrir stjórnarskár- og lög-
bundnar skyldur samfélagsins í
þeirra garð. Okkur er tamt að út-
húða þjóðum og þjóðarleiðtogum
vegna meintra og sannanlegra
mannréttindabrota gagnvart þjóð-
um, þjóðarbrotum og einstakling-
um. Hvernig er staðan á torfunni
hér heima í umræddu samhengi?
Fyrsta skóflustunga
Málið snýst um að setja fram-
kvæmd í gang. Leiðir eru þekktar
frá A–Ö. Hér er ekki verið að kalla á
útgjöld sem skila sér ekki til baka.
Sýnum okkur sem öðrum virðingu
og búum einstaklingunum hverjir
svo sem þeir eru það frelsi í okkar
lýðræðisþjóðfélagi að vonin um
hamingjuríkt líf glatist ekki.
Ekki benda á mig – Málefni vegalausra
Sveinn Magnússon skrifar um
þá sem minnst mega sín » Stjórnarskrá og lögkveða á um hverjir
beri ábyrgð á málum og
þar af leiðandi ekki þörf
á að vísa málum í ein-
hverja þá átt sem nær
ekki nokkurri átt.
Sveinn Magnússon
Höfundur er framkvæmdastjóri
Geðhjálpar.
MORGUNBLAÐIÐ hefur tekið
í notkun nýtt móttökukerfi fyrir
aðsendar greinar.
Formið er að finna ofarlega á
forsíðu fréttavefjarins www.mbl.is
undir liðnum „Senda inn efni“.
Í fyrsta skipti sem formið er
notað þarf notandinn að skrá sig
inn í kerfið með kennitölu, nafni
og netfangi, sem fyllt er út í þar til
gerða reiti. Næst þegar kerfið er
notað er nóg að slá inn netfang og
lykilorð og er þá notandasvæðið
virkt.
Ekki er hægt að senda inn
lengri grein en sem nemur þeirri
hámarkslengd sem gefin er upp
fyrir hvern efnisþátt.
Þeir, sem hafa hug á að senda
blaðinu greinar í umræðuna eða
minningargreinar, eru vinsamleg-
ast beðnir að nota þetta kerfi.
Nánari upplýsingar eru gefnar í
síma 569-1210.
Nýtt mót-
tökukerfi
aðsendra
greina