Morgunblaðið - 20.12.2007, Blaðsíða 40

40 FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Skotmenn eiga í horni hauk
Hregg-Strandanna ættarlauk.
Unir sér við byssubauk
býst að myrða hrossagauk.
Einn kunnastur núlifandi Stranda-
manna, Sigmar B. Hauksson, for-
maður Skotvíss, þessi frændi minn,
er afar tungumjúkur og ýtinn enda
vafalaust einn fremsti atvinnuer-
indreki hérlendra hagsmuna-
samtaka. Bústinn af framsókn-
argenum fór hann á sínum tíma í
alþingisprófkjör fyrir flokkinn hér á
Vestfjörðum en hlaut ekki braut-
argengi. Síðan, er hann
gjörðist andsnúinn því
vegna heiðargæsa að
Eyjabökkum yrði sökkt,
var hann nánast flæmd-
ur úr Framsókn.
Sem ástríðufullur
skotveiðimaður hefur
Sigmar á fjöllum, alsak-
laus, mátt þola slett-
irekuskap lögreglu. Þeg-
ar hann um síðustu
aldamót gerðist bar-
áttumaður fyrir hrossa-
gaukaskytteríi féll gengi
hans mjög meðal þjóð-
arinnar eins og fram kemur í vísunni
hér að ofan. Þegar Sigmar segir í
Morgunblaðinu 1. nóvember að
„veiðimenn séu löghlýðnir“ ber að
hafa í huga að hann er atvinnumaður
í að hagræða sannleikanum. Lítið en
lýsandi dæmi um það er frá sumrinu
2005 í aðdraganda ákvörðunar Sig-
ríðar Önnu um hvort rjúpnaveiðar
yrðu aftur heimilaðar. Þá tókst Sig-
mari í útvarpsviðtali að breyta öllum
kríum og kríuungum á og við vegi á
Ströndum í rjúpur sem nauðsynlegt
væri að fækka vegna umferðarör-
yggis.
Veiðiþjófar
Auðvitað eru mjög margir skot-
veiðimenn löghlýðnir og vammlausir
en svörtu sauðirnir virðast ærið fjöl-
mennir og notfæra sér út í æsar
meinleysi veiðiréttarhafa og lög-
reglu. Sigmar hvatti fyrir nokkrum
árum félagsmenn „til að láta á það
reyna“ hvað þeir kæmust langt í yf-
irtroðslu. Morgunblaðið sagði frá
slíku framferði byssumanna í Þjóð-
skógum vítt um Suðurland 31. októ-
ber sl. og Halldór Blöndal greindi
einnig frá grófum brotum. Við land-
eigendur hér við Djúp höfum orðið
fyrir þrotlausri ágengni veiðiþjófa
um áraraðir og for-
kólfar Skotvísdeilda
jafnvel verið staðnir
ítrekað að þeirri iðju.
Nánast er orðin regla
hér á haustin að álftir
og ungar þeirra á
tjörnum og síkjum í
nágrenni þjóðvegar í
Kaldalóni fljóti þar
dauðir eða flaksist um
vængbrotnir vegna
framhjáaksturs byssu-
böðla. Í nóvember í
fyrra þaulleituðu
ódámar að sunnan kaf-
fenntar hlíðarnar hér í nágrenninu á
vélsleðum og hreinsuðu upp þær
rjúpur sem kúrðu sig í þeim fáu
kjarrbrúskum sem upp úr stóðu.
Þegar sagt var til þessara þokkapilta
tókst lögreglu á Hólmavík að klúðra
málinu svo rækilega að Geir og Grani
Spaugstofunnar hefðu varla gert bet-
ur.
Í síðasta mánuði sáu og heyrðu
vegfarendur og búendur hér sunnan
Djúps ekki betur en þar væru
rjúpnaskyttur á ferð alla daga jafnt.
Þegar forsvarsmenn Vesturbyggðar
vildu haustið 2005 loka á aðkomu-
skyttur í löndum bæjarins og fleiri
skjólstæðinga sinna sem vildu hafa
frið fyrir þess konar ágangi segir
bæjarstjórinn mér að ofstopi og
frekja skotvísforystunnar hafi verið
slík í því máli að hann hafi varla áður
kynnst öðru eins. Það er heldur ekki
að ástæðulausu að síðustu tveir land-
búnaðarráðherrar hafa lokað eyði-
jörðum ríkisins fyrir byssumönnum.
Haraldur Þórarinsson á Kvistási í
Kelduhverfi, fyrrverandi fréttaritari
RÚV, gat þess í símtali við mig á dög-
unum að þar um slóðir hefðu ribbald-
ar, gjörsneyddir öllum mannasiðum,
vaðið yfir friðaðar landareignir til
rjúpnaveiða. Þetta örlitla sýnishorn
af því sem ég á handbært um heið-
arleika og löghlýðni byssumanna
verður að duga að sinni.
Nær engin veiði
Það þarf ekki að fara mörgum orð-
um um veiðina í haust. „Sú lélegasta í
manna minnum“ segir Fréttablaðið.
„Mjög treg“ segir Morgunblaðið.
Hvað sagði undirritaður í sumar hér í
Morgunblaðinu? Ástand stofnsins
væri hörmulegt, „friðun ætti að vera
sjálfgefin“. Undirritaður gæti rakið
sannferðugar heimildir úr öllum
landshlutum þessu til staðfestingar
en hér verður aðeins dvalið við eina
slíka. Tvær þrautreyndar skyttur
voru tvo daga við bestu kring-
umstæður í alfriðuðu og annáluðu
rjúpnalandi hér við Djúp. Þær fengu
28 rjúpur eða sjö að meðaltali á dag
hvor en náðu sem meðafla níu tófum.
Blindur fær sýn
Þótt undirritaður hafi ekki farið
hér hlýlegum orðum um skotvísfor-
ystuna er þó rétt að benda líka á hvað
jákvætt telst þar á bæ. Það er átakið
gegn villimink og ályktun um að hefja
aftur veiðar á ref í friðlandinu á
Hornströndum. Ánægjulegt er þegar
blindir fá sýn en nú virðist Skotvís
orðið viðurkenna að veiði hafi áhrif á
stofnstærð rjúpunnar.
Varaformaður Skotvíss, Davíð
Ingason, skrifar um rjúpnastofninn
hér í Morgunblaðið 1. nóv. og veltir
fyrir sér ástæðum fækkunar. Þar
nefnir hann vorhret 2006. Það hret
stóð yfir 22. til 25. maí eða áður en
rjúpa fer að liggja á eggjum og hafði
því engin áhrif á viðkomuna. Rjúpan
er óhrædd við snjó og lætur gjarnan
fenna yfir sig á hreiðri og verpir ekki
í lautum svo snjór og væta á varptíma
ógnar ekki viðkomunni. Það eru stór-
rigningar eða krapahret þegar ungar
eru komnir úr eggjum sem gera það.
Annað sem kom fram í nefndri grein
olli ónotahrolli en það var gullmerk-
isveiting Skotvíss til Ólafs K. Nilsen.
Það er hætta á ferðum að mínu viti
þegar hagsmunasamtök sem eiga
mikið undir ákveðnum vísindamönn-
um fara að bera þá á gullstóli.
Morgunblaðið,
rjúpan og Skotvís
Indriði Aðalsteinsson skrifar
um skotvísforystuna og
ágengni veiðiþjófa við Djúp
» Auðvitað eru mjögmargir skotveiði-
menn löghlýðnir og
vammlausir en svörtu
sauðirnir virðast ærið
fjölmennir
Indriði Aðalsteinsson
Höfundur er bóndi á Skjaldfönn við
Djúp.
EINS og fram hefur komið í
fjölmiðlum síðastu daga munu
læknar hætta að ganga vaktir á
neyðarbílnum frá og
með 15. janúar 2008.
Hefur þessi ákvörðun
leitt til mikillar
óánægju hjá ung-
læknum sem hafa
haft uppi rangar
staðhæfingar og í
raun furðuleg um-
mæli um menntun
bráðatækna.
Staðhæft hefur
verið að bráðatæknar
hafi einungis fengið
átta mánaða verklega
þjálfun í Bandaríkj-
unum sem er rangt.
Bráðatæknar hafa
mun lengra nám að
baki og mikla starfs-
reynslu. Eftir grunn-
nám í sjúkraflutn-
ingum þurfa
sjúkraflutningamenn
að vinna í þrjú ár áð-
ur en þeir geta aflað
sér viðbótarmennt-
unar sem gefur þeim
starfsheitið neyð-
arflutningamaður.
Flestir neyðarflutn-
ingamenn vinna í
a.m.k. tvö ár áður en þeir hefja
nám í bráðatækni. Af því er ljóst
að sjúkraflutningamenn hafa
a.m.k. fimm ára viðamikla og mik-
ilvæga reynslu áður en þeir hefja
bráðatæknanám. Bráðatækn-
anámið byggist á vetrarlöngu og
ítarlegu bóklegu námi auk starfs-
þjálfunar á sjúkrahúsum og neyð-
arbílum.
Í umfjöllun undanfarinna daga
hefur jafnframt verið haldið fram
að árangur í endurlífgun utan
spítala verði verri og jafnvel að af
hljótist óþarfa dauðsföll ef læknar
hætta að ganga vaktir á neyð-
arbílnum. Hafi unglæknar gögn
sem styðja þessar fullyrðingar er
mikilvægt að þeir leggi þau fram.
Á sínum tíma var eðlilegt að
hafa lækna á neyðarbíl í ljósi þess
að það skorti sérhæfða þekkingu
hjá sjúkraflutningamönnum. Með
auknum fjölda bráðatækna og
betri menntun þeirra þá er þessi
breyting, sem nú er að verða, eðli-
leg þróun í þjónustu utan spítala.
Bráðatæknar hljóta
sérhæfða menntun í
því að vinna að sjúk-
dómsmati á vettvangi
og veita fyrstu með-
ferð hjá slösuðum og
bráðveikum. Í dag eru
starfandi 15 bráða-
tæknar á höfuðborg-
arsvæðinu og nokkrir
eru starfandi á lands-
byggðinni.
Bráðatæknar, sem
og sjúkraflutn-
ingamenn, hafa á sér
gott orð fyrir öguð og
skipulögð vinnubrögð
á vettvangi. Slíkur agi
fylgir bráðatæknum í
kennslu og hafa þeir
tekið virkan þátt í
endurlífgunarkennslu
heilbrigðisstarfs-
manna inni á sjúkra-
húsum. Þar standa
bráðatæknar við hlið
lækna og kenna ung-
læknum og hjúkr-
unarfræðingum að
vinna kerfisbundið og
skipulega í endur-
lífgun.
Í ljósi þróunar í menntun og
þjálfun sjúkraflutningamanna er
ekki óeðlilegt að breytingar verði
á störfum og hlutverkum aðila er
sinna þjónustu utan spítala. Því er
eðlilegt að leyfa þeim sem hafa til
þess menntun og þjálfun að sinna
sínu hlutverki og eru bráðatækn-
arnir fyllilega starfi sínu vaxnir.
Með áframhaldi á góðum sam-
skiptum við sérfræðinga og aðra
lækna á bráðamóttökum þá verður
þjónusta við sjúka og slasaða á
vettvangi veitt með það fyrir aug-
um að veita sem sem besta mögu-
lega þjónustu á vettvangi.
Menntun
bráðatækna
Hildigunnur Svavarsdóttir
skrifar um menntun
bráðatækna
Hildigunnur
Svavarsdóttir
»Með auknumfjölda bráða-
tækna og betri
menntun þeirra
þá er þessi
breyting, sem
nú er að verða,
eðlileg þróun í
þjónustu utan
spítala
Höfundur er skólastjóri
Sjúkraflutningaskólans.
ÍSLENSK ferðaþjónusta á fram-
tíðina fyrir sér í upphafi nýrrar ald-
ar. Að baki er áratuga
uppbygging á inn-
viðum íslensks sam-
félags sem ferðamenn
nýta í ríkum mæli
ásamt landsmönnum.
Ferðaþjónusta er lík-
lega stærsta tækifæri
landsbyggðar til þró-
unar og heilsársbúsetu
í framtíðinni.
Fátt skiptir ferða-
þjónustuna meira máli
en framboð flugsæta
til og frá Íslandi. Þar
fer Icelandair fremst í
flokki. Hlutur og forysta Icelandair
í þróun ferðaþjónustu Íslands er
vanmetin. Svo vel hefur Icelandair
gengið að stækka kökuna fyrir ís-
lenska ferðaþjónustu að önnur flug-
félög hafa svo hafið flug til og frá
Íslandi. Iceland Express, og fleiri
fljúga til landsins frá ýmsum Evr-
ópuborgum.
Góð samkeppnisstaða
Mikilvægi íslenskrar ferðaþjón-
ustu í þjóðarbúskapnum er til-
tölulega óumdeilt. Gjaldeyristekjur
af erlendum ferðamönnum eru um
50 milljarðar króna í ár og far-
gjaldatekjur flugfélaganna eru um
20 milljarðar kr. í ár.
Rekstrarumhverfi ferðaþjónust-
unnar á Íslandi er að mestu leyti
betra en í nágrannalöndunum hvað
varðar skatta á fyrirtæki, ein-
staklinga og virð-
isaukaskatt. Á móti
vegur að geng-
issveiflur, vextir og
áfengisgjald er óhag-
stæðara. Samkeppn-
isstaðan er samt með
því besta sem völ er á í
heiminum og að mati
World Economic For-
um, lendir Ísland í 4.
sæti.
Stefnumótun stjórn-
valda hefur miðað að
því að gera almennan
rekstrarramma hag-
felldan og að fjölga ferðamönnum
meira utan háannatímans og stuðla
að dreifingu þeirra um landið. Þetta
hefur tekist að mestu. Nema á vetr-
um, þar vantar að koma ferðamönn-
um út á land.
Vöxum áfram
Framtíðin er björt í ferðaþjón-
ustu og öll ytri skilyrði fyrir áfram-
haldandi vexti. Í Evrópu fjölgar
fólki í eldri aldurshópum, samtímis
fjölgar þeim sem fara á eftirlaun áð-
ur en formlegum eftirlaunaaldri er
náð. Þessir hópar njóta betri heilsu
og eru fjársterkari en áður.
Veisla í farangrinum
Ferðaþjónustan sem atvinnugrein
hefur byggst að miklu leyti upp af
eigin afli þeirra aðila, sem starfa í
greininni. Hefur greinin reitt sig á
dugnað og áhættuvilja einstaklinga.
Það hefur þýtt það, að greinin hefur
þróast að miklu leyti í takt við
markaðinn en ekki samkvæmt mið-
stýrðri stefnumótun.
Ekki verður hjá því komist að
nýta sköpunarkraft og hug-
myndaauðgi einstaklinga og fyr-
irtækja. Nú er á döfinni skipulags-
breyting í yfirstjórn ferðamála með
flutningi yfir í iðnaðaráðuneyti. Við
það skapast ný tækifæri, með nýrri
hugsun. Brýnt er að nýta þau skil
vel.
Menningartengd ferða-
þjónusta – sóknarfæri
Sóknarfærin eru mörg í menning-
artengdri ferðaþjónustu. Þar liggja
mörkin eingöngu við endimörk
ímyndunaraflsins. Á Íslandi eru list-
ir og menning með þvílíkum blóma
að hróður okkar berst um alla
heimsbyggðina og gildir það jafnt
um tónlist, myndlist, kvikmyndir,
leiklist og bókmenntir. Tónlist-
arhátíð á við Airwaves og kvik-
myndahátíð á við stuttmyndahátíð-
ina er framtak sem hefur mikið að
segja. En við byggjum líka á forn-
um fjársjóði, þar sem fornmenning
okkar er. Hún stendur fornmenn-
ingu Grikkja síst að baki og er einn
af meginþáttum evrópskrar menn-
ingarsögu. Saxo hinn danski segir í
formála að Danasögu sem hann
skrifaði 1170, að ekki hefði verið
hægt að skrifa þá sögu án íslenskra
heimilda. Íslenska er kennd við tugi
háskóla í öllum heimsálfum, og víð-
ar en önnur Norðurlandamál.
Og nú eru einkaaðilar með sinni
óbilandi framtakssemi að vísa veg-
inn: Sögusafnið í Perlunni, Land-
námssetur í Borgarnesi, Eiríks-
staðir í Dölum, Á Njáluslóðum á
Hvolsvelli og fleiri söfn tengd
menningu hafa risið, sum sem síðar
hafa fengið stuðning opinberra að-
ila, svo sem Vesturfarasetur á Hofs-
ósi, Galdrasafn á Ströndum, Land-
námssafn í Reykjavík. Meirihluti
þessara safna hefur orðið til á síð-
astliðnum fáum árum.
Uppbyggingarstarf það, sem op-
inberir aðilar koma að, þarf að mót-
ast af langtímahugsun. Hvað varðar
menningartengda ferðaþjónustu
þarf að efla ímynd Íslands sem
menningarlands. Við höfum ekki
Akrópólis né Delfí, né aðrar rústir,
en nútímatækni býður upp á nýja
möguleika til að skapa upplifanir,
eins og íslenskir frumkvöðlar hafa
sýnt fram á. Við þurfum að nota
tæknina til að nýta okkar stórkost-
lega fornsagnaheim.
Tónlistar- og ráðstefnuhús við
höfnina er að rísa, ein metn-
aðarfyllsta framkvæmd Íslandssög-
unnar og kallar á nýjar hugmyndir
um nýtingu. Það á eftir að verða eitt
af kennileitum höfuðborgarinnar og
frjór vettvangur listastarfsemi, sem
mun laða að ferðamenn.
Hvernig gerum við?
Það er nauðsynlegt að leiða sam-
an til nýrra landvinninga heima-
menn í öllum landshlutum og op-
inbera aðila svo sem
Nýsköpunarmiðstöð, Byggða-
stofnun og Ferðamálastofu og hefja
til nýrrar sóknar þróun ferðaþjón-
ustu á landsbyggðinni. Þar ber að
taka mið af sögulegri arfleið hvers
svæðis um sig og laða fram afl og
hugmyndaauðgi heimamanna.
Auka þarf gott samstarf ýmissa
aðila sem koma saman að ýmis kon-
ar landkynningu, svo sem Ferða-
málastofu, utanríkisþjónustunnar
og íslenskra fyrirtækja á útflutn-
ingsmörkuðum, en til að það verði
árangursríkt þarf fjármagn til
markaðssóknar á erlendum mörk-
uðum.
Ferðaþjónusta er framtíðin
Ársæll Harðarson skrifar
um bjarta framtíð
ferðaþjónustunnar
» Ferðaþjónusta erlíklega stærsta
tækifæri landsbyggðar
til þróunar og heils-
ársbúsetu í framtíðinni.
Sóknarfærin eru mörg í
menningarferðaþjón-
ustu.
Ársæll Harðarson
Höfundur er rekstrarhagfræðingur
og forstöðumaður Ferðamálastofu