Morgunblaðið - 20.12.2007, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
AKUREYRI
AUSTURLAND
Eftir Steinunni Ásmundsdóttur
steinunn@mbl.is
„VIÐ erum nú að fara úr fram-
kvæmdatíma í rekstrartíma og mik-
il óvissa er um marga hluti varðandi
íbúaþróun á Austurlandi,“ segir
Hjalti Jóhannesson, sérfræðingur
hjá Rannsókna- og þróunarmiðstöð
Háskólans á Akureyri. Hann leiðir
nokkurra ára rannsóknaverkefni
um samfélagsáhrif virkjunar og
stóriðjuuppbyggingar á Austurlandi
og kynnti nýja áfangaskýrslu á dög-
unum.
„Það sem kom mest á óvart á
framkvæmdatímanum var samsetn-
ing mannaflans sem vann við þetta,
þ.e. að útlendingarnir komu svo
sterkt inn. Nú stöndum við frammi
fyrir óvissu um langtímaáhrif á
rekstrartímanum; hversu margir
komi til með að bætast við, hvaðan
nýir íbúar koma og hvernig þétt-
býlin á Austurlandi spila saman og
hvaða staðir koma til með að vaxa
meira en aðrir. Breytast stærðar-
hlutföll kannski til framtíðar vegna
framkvæmdanna og rekstrartímans
sem í hönd fer?“
Mest fólksfjölgun orðið á
Reyðarfirði og Egilsstöðum
Hjalti segir það einkenni á Aust-
urlandi að enginn einn staður hafi
að velta upp hver áhrifin séu af
hinni hefðbundnu byggðastefnu,
þ.e. að reyna að gera öllum álíka
hátt undir höfði. Hvaða árangri það
hafi skilað miðað við að leggja
áherslu á uppbyggingu á ákveðnum
svæðum.
Rannsókn á samfélagsáhrifum af
stóriðju- og virkjanaframkvæmdum
á Austurlandi var hrundið af stað
árið 2004 og stendur rannsóknin til
ársins 2009. Tilgangurinn er að
meta áhrif sambærilegra verkefna í
framtíðinni og hjálpa stjórnvöldum
til að koma til móts við svæði þar
sem gætu orðið neikvæð áhrif og til
að hámarka jákvæð áhrif. Einnig á
verkefnið að vera innlegg í innlent
og erlent vísindasamfélag og
styrkja byggðatengdar rannsóknir.
1.600 Pólverjar voru við störf þar í
ár, um 600 Kínverjar, rúmlega 400
Portúgalar og færri af öðru þjóð-
erni.
„Það vekur athygli hversu áhrif
af virkjunar- og stóriðjufram-
kvæmdunum dreifast um lítið svæði
og kallar á skoðun landfræðilegra
aðstæðna á Austurlandi, þ.e. hinna
djúpu dala og háu fjalla,“ segir
Hjalti. „Þróa þarf samgöngukerfin
áfram til að áhrifin dreifist víðar.
Reyna þarf að stytta vegalengdir og
minnka áhrif þessa erfiða landslags,
þ.e. þess að menn þurfi yfir fjallvegi
til að sækja sér atvinnu og þjón-
ustu.“ Hann segir einnig tímabært
gnæft yfir annan. Íbúafjölgun hafi
undanfarið verið langmest á Egils-
stöðum og í Fellabæ, á Reyðarfirði
og einnig verið nokkur á Eskifirði.
Þess ber að geta að starfsmanna-
þorp vegna framkvæmdanna eru
inni í tölum um íbúafjölda. Lítil
íbúafjölgun er í Neskaupstað og
enn minni annars staðar. Gagnvart
höfuðborgarsvæðinu er Austurland
í heild þó áfram að missa fólk með
búferlaflutningum. Vöxturinn er nú
langmestur á Suðurnesjum en ann-
ars staðar kringum höfuðborgina
eru einnig miklir búferlaflutningar.
Þegar erlent vinnuafl á Austur-
landi er skoðað má sjá að tæplega
Mikil óvissa
um íbúaþróun á
Austurlandi
Áhrif þess að gera öllum
álíka hátt undir höfði
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Álverið Að álveri og stórvirkjun nánast fullfrágengnum verður for-
vitnilegt að fylgjast með þróun samfélags á Austurlandi á næstunni.
Í HNOTSKURN
»Íbúafjölgun á Austurlandihefur í kjölfar stóriðju- og
virkjunarframkvæmda einkum
orðið á Reyðarfirði og á Egils-
stöðum.
»Austurland í heild helduráfram að missa fólk með bú-
ferlaflutningum.
»Landfræðilegar aðstæður áAusturlandi koma í veg fyrir
að svæðin sunnan- og norðanvert
við Miðausturland njóti ávinn-
ings af uppbyggingu og íbúa-
fjölgun.
»Rannsóknaniðurstöður umsamfélagsáhrifin gagnast við
sambærileg verkefni í framtíð-
inni.
Neskaupstaður | Líkt og í skógum
víða um land var mikið um að vera í
Hjallaskógi á Norðfirði þegar fólk
kom til að velja og höggva eigin
jólatré. Börn, foreldrar, afar og
ömmur, frændur og frænkur hóp-
uðust í skóginn og völdu fallegustu
trén og gæddu sér á kakói og pipar-
kökum. Svo vildi til að jólasveinar
voru á ferli í skóginum á sama tíma
að höggva tré. Þeir brugðu á leik
og fóru m.a. í þrautalúða með börn-
unum, sem er jólasveinaútfærsla af
hinum vinsæla leik þrautakóngi.
Jólatré og þrautalúði
Eftir Skapta Hallgrímsson
skapti@mbl.is
BÚSÆLD ehf. – félag kjötframleiðenda í
Eyjafirði, Þingeyjarsýslum og á Austur- og
Suðausturlandi – hefur eignast kjötvinnslu-
fyrirtækið Norðlenska að fullu. Fyrir átti Bú-
sæld tæp 40% hlut í fyrirtækinu. Fram-
kvæmdastjóri KEA lýsir yfir ánægju með
þessar málalyktir og varaformaður Búsældar
segir vel koma til greina að hlutafé verði auk-
ið strax á næsta ári og nýir hluthafar komi
þá að fyrirtækinu.
Höfuðstöðvar Norðlenska eru á Akureyri
en fyrirrennari þess var Kjötiðnaðarstöð
KEA.
Samið hefur verið um, í fyrsta lagi, að Bú-
sæld kaupi allan hlut KEA, 45,45%, á geng-
inu 1,705 og greiði 426 milljónir króna fyrir
hann. Samkvæmt hluthafasamkomulagi Bú-
sældar og KEA frá 2004 var fenginn hlutlaus
aðili til að meta fyrirtækið og niðurstöður
þess mats lágu fyrir þegar í september í
haust.
Í annan stað hefur verið skrifað undir
samninga um kaup Búsældar á samtals um
7,81% hlut Norðurþings og Akureyrarbæjar í
Norðlenska á sama gengi og þá kaupir Bú-
sæld 7,27% hlut Eignarhaldsfélagsins Sam-
vinnutrygginga í félaginu, einnig á sama
gengi. Skrifað var undir samninginn við Ak-
ureyrarbæ með fyrirvara um samþykki bæj-
arráðs.
Með kaupum Búsældar á hlut KEA, Akur-
eyrarbæjar, Norðurþings og Eignarhalds-
félagsins Samvinnutrygginga í Norðlenska,
sem samtals hljóða upp á um 568 milljónir
króna, er því markmiði náð sem stefnt var að
þegar bændur eignuðust hlut í fyrirtækinu á
sínum tíma; að fyrirtækið kæmist alfarið í
þeirra eigu.
Kaup Búsældar á hlutabréfum KEA í
Norðlenska eru skv. hluthafasamkomulaginu
frá 2004 og kvað á um að Búsæld hefði rétt á
kaupum á öllum hlutabréfum KEA í Norð-
lenska fyrir lok þessa árs. Landsbankinn, við-
skiptabanki Búsældar, fjármagnar kaup fé-
lagsins á hlutabréfum í Norðlenska.
Ingvi Stefánsson, varaformaður Búsældar,
sagði við Morgunblaðið í gær að stjórn fé-
lagsins muni fljótlega fara yfir það með eig-
endunum, bændum, hvort þeir vilji áfram
eiga jafn stóran eignarhluta í fyrirtækinu eða
hvort áhugi sé á því að fá nýja hluthafa að fé-
laginu. „Það getur vel verið að nýir hluthafar
komi hér inn. Ef við sjáum okkur hag í því að
leita samstarfs við aðra aðila þá munum við
gera það. Við stefnum að því að auka hlutafé
fyrirtækisins á næsta ári,“ sagði Ingvi í gær.
Húsakynni Norðlenska á Akureyri hafa
verið seld fasteignafélaginu Miðpunkti þar í
bæ en Norðlenska verður þar áfram með
starfsemi sína – stórgripasláturhús og kjöt-
vinnslu – en leigir þau eftir söluna sam-
kvæmt bindandi tólf ára leigusamningi. Norð-
lenska mun áfram eiga og reka núverandi
fasteignir félagsins á Húsavík, þar sem er
sauðfjársláturhús og langstærsta sérhæfða
vinnslustöð landsins fyrir kindakjöt, skv. upp-
lýsingum Búsældar.
Eigendur fasteignafélagsins Miðpunkts eru
bræðurnir Eiður og Hreinn Gunnlaugssynir,
stofnendur Kjarnafæðis, annars stórs kjöt-
vinnslufyrirtækis á Akureyri. Ingvi Stefáns-
son segir, spurður, að ekki sé líklegra að
Kjarnafæði verði hluthafi í Norðlenska frekar
en aðrir. Kaupin á fasteignunum sé alls
óskylt því máli. „Það voru fleiri sem sýndu
fasteignunum áhuga en okkur fannst þetta
vænlegasti kosturinn.“
Upphaflegt markmið með stofnun Búsæld-
ar var að félagið eignaðist Norðlenska, sem
fyrr segir. „Búsæld fagnar því að því mark-
miði hafi verið náð. Félagið vill á þessum
tímamótum þakka KEA, Akureyrarbæ,
Norðurþingi og Eignarhaldsfélaginu Sam-
vinnutryggingum fyrir samstarfið á undan-
förnum árum,“ segir í tilkynningunni frá fé-
laginu í gær.
Það var árið 2003 sem KEA keypti allt
hlutafé í Norðlenska matborðinu. Í frétt á
heimasíðu KEA í gær segir að strax hafi ver-
ið gerðir samningar við félag bænda um þró-
un á eignarhaldi þeirra í fyrirtækinu. „Frá
því KEA keypti Norðlenska hafa miklar
breytingar orðið á rekstrarumhverfi kjöt-
vinnslufyrirtækja til hins betra og mikil hag-
ræðing hefur átt sér stað í greininni. Norð-
lenska hefur stækkað umtalsvert á þessum
tíma og er nú meðal stærstu fyrirtækja á
þessu sviði í landinu,“ segir þar.
„Halldór Jóhannsson framkvæmdastjóri
KEA segist ánægður með að þessi viðskipti
séu gengin í gegn, að þessu hafi alltaf verið
stefnt þegar KEA fór í þetta verkefni á sín-
um tíma, þ.e.a.s. að á endanum yrði þetta fé-
lag í eigu bænda. Framtíð félagsins er nú í
þeirra höndum og óska ég þeim góðs gengis
með fyrirtækið,“ segir á heimasíðunni.
Bændur eignast Norðlenska að fullu
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Norðlenska Verkstjóri í stórgripasláturhúsinu á Akureyri rennir nautsskrokk inn í kæli.
Starfsemi fyrirtækisins verður alls staðar óbreytt; á Akureyri, Húsavík, Höfn og í Reykjavík.
Í HNOTSKURN
»Í Búsæld eru nú um 530 kjötframleið-endur af Norðurlandi, Austurlandi og
Suðausturlandi. „Í gegnum félagið hafa
tengsl kjötframleiðenda við Norðlenska
verið sterk og munu styrkjast enn frekar
nú þegar Búsæld á fyrirtækið,“ segir í
fréttatilkynningu frá Búsæld í gær.
»Norðlenska er eitt af stærstu fyrir-tækjum á Norðausturlandi. Velta fé-
lagsins í ár verður rúmlega þrír milljarðar
króna. Hjá félaginu eru um 180 ársverk,
þar af um 170 á Akureyri og Húsavík, 8 á
Höfn í Hornafirði og 6 í Reykjavík. Fram-
kvæmdastjóri Norðlenska er Sigmundur
Ófeigsson.
Nýir hluthafar bætast
jafnvel við á næsta ári