Morgunblaðið - 06.01.2008, Blaðsíða 17

bandarískra yfirvalda sem hétu hon-
um lausn gegn því að hann myndi
aldrei ræða um frelsissviptinguna op-
inberlega.
Ekki var El-Masri fluttur til síns
heima, heldur skilinn eftir á afskekkt-
um vegi í Albaníu. Menn köstuðu ekki
einu sinni á hann kveðju, hvað þá
báðu hann afsökunar. Leit hann á
þennan gjörning sem kænskubragð
og bjóst við að verða tekinn af lífi. En
frelsið reyndist ekta enda þótt alb-
anska lögreglan hafi í fyrstu haldið að
El-Masri væri hryðjuverkamaður
þegar hún ók fram á hann – hann var
á þeirri stundu þannig til fara.
Þegar hann sneri loksins heim til
Ulm komst El-Masri að raun um að
eiginkona hans var snúin aftur til Líb-
anon ásamt börnum þeirra, þar sem
hún taldi hann hafa yfirgefið sig. Fjöl-
skyldan var þó sameinuð um síðir.
El-Masri höfðaði í kjölfarið mál á
hendur CIA, þar sem hann fór fram á
afsökunarbeiðni og skaðabætur.
Dómarinn dró ekki fjöður yfir þá
staðreynd að El-Masri hefði verið
beittur misrétti en vísaði málinu eigi
að síður frá í maí 2006 með þeim rök-
um að persónulegir hagsmunir hans
væru mun léttvægari en hagsmunir
bandarísku þjóðarinnar sem hefði
skýlausan rétt til að varðveita sín rík-
isleyndarmál. Byggði dómurinn úr-
skurð sinn á lagaákvæði frá 1950 sem
gerir yfirvöldum kleift að fara fram á
frávísun dómsmála þyki þau ógna
þjóðaröryggi. Þessu ákvæði var sjald-
an beitt fyrir 11. september 2001.
Sat í þrjú ár í fangelsi án
þess að vera birt ákæra
Skömmu eftir innrás Bandaríkja-
manna í Afganistan í nóvember 2001
var bandarískur ríkisborgari, Yaser
Esam Hamdi, handtekinn af her-
mönnum Norðurbandalagsins ásamt
hundruðum talibanskra hermanna í
Konduz. Voru þeir fluttir í Qala-e-
Jangi-fangelsið í Afganistan.
Eftir uppþot í fangelsinu skömmu
síðar, sem kostuðu hundruð fanga og
hermanna lífið, var Hamdi fluttur í
Guantánamo-fangelsið á Kúbu og
loks í herfangelsin í Virginíu og Suð-
ur-Karólínu eftir að mönnum varð
ljóst að hann var bandarískur þegn.
Alls sat Hamdi bak við lás og slá í
tæp þrjú ár án þess að honum væri
birt ákæra og rúm tvö ár liðu áður en
hann fékk að ráðfæra sig við lögfræð-
ing. Þá fyrst, þegar búið var að brjóta
andlegt þrek hans á bak aftur, líkt og
varnarmálaráðuneytið, Pentagon,
skilgreindi það í yfirlýsingu sinni,
ógnaði hann ekki lengur öryggi þjóð-
arinnar. Pentagon lagði áherslu á að
málið hefði ekki fordæmisgildi varð-
andi fanga sem Bandaríkjamenn skil-
greina með þeim óþjála hætti „ólög-
legir óvinveittir vígamenn“ og hafa
bandarískt ríkisfang.
Hver er glæpurinn?
Fundir Hamdis og lögmanns hans
fóru í upphafi fram undir ströngu eft-
irliti Pentagon.
Eðli málsins samkvæmt undi fjöl-
skylda Hamdis meðferð hans illa og
stefndi Donald Rumsfeld, þáverandi
varnarmálaráðherra. Minnti faðirinn
á rétt Hamdis til að fá vitneskju um
hvaða glæpir honum væru gefnir að
sök og að hann ætti heimtingu á sann-
gjarnri meðferð fyrir dómstólum áð-
ur en honum væri stungið í svartholið.
Málið var leitt til lykta í hæstarétti í
júní 2004 þar sem beiðni yfirvalda um
að halda Hamdi áfram án dóms var
hafnað. Réttur einstaklingsins hafði
sigrað. „Aldrei reynir meira á holl-
ustu þessarar þjóðar gagnvart sann-
færingu sinni en á tímum óvissu og
ögrunar; og við þær aðstæður er aldr-
ei eins brýnt að virða hér heima sömu
leikreglur og við berjumst fyrir á er-
lendum vettvangi,“ sagði í dómnum.
Og einn dómenda, Sandra Day
O’Connor, bætti við: „Við höfum fyrir
margt löngu tekið þá afstöðu að
stríðsástand er ekki ígildi óútfyllts
tékka fyrir forsetann þegar kemur að
réttindum borgaranna.“
Áfall fyrir Bush-stjórnina
Dómurinn þótti mikið áfall fyrir
Bush-stjórnina sem hafði haldið því
fram að bandarísk lög næðu ekki yfir
„ólöglega óvinveitta vígamenn“.
Hafði stjórnin jafnframt áskilið sér
rétt til að ákveða hvaða Bandaríkja-
menn féllu undir þá skilgreiningu.
Þótti dómurinn ennfremur skerpa á
verkaskiptingunni milli fram-
kvæmda- og dómsvaldsins vestra og
undirstrika mikilvægi þess að dóms-
valdið leggi mat á ákvarðanir fram-
kvæmdavaldsins þegar kemur að
frelsissviptingu einstaklinga, jafnvel í
neyðartilvikum.
Yaser Esam Hamdi var leystur úr
haldi 9. október 2004, rúmum þremur
árum eftir að hann var handtekinn í
Afganistan. Hann samþykkti að af-
sala sér bandarískum ríkisborgara-
rétti og flytja til Sádí-Arabíu, þar sem
hann verður að gera yfirvöldum grein
fyrir öllum sínum ferðum utanlands.
Varla þarf að taka fram að honum er
ekki heimilt að snúa aftur til Banda-
ríkjanna. Loks varð Hamdi að lofa að
stefna bandarískum yfirvöldum aldr-
ei vegna ánauðar sinnar.
»Ekki var El-Masri fluttur til síns heima, heldur
skilinn eftir á afskekktum vegi í Albaníu. Menn
köstuðu ekki einu sinni á hann kveðju, hvað þá báðu
hann afsökunar. Leit hann á þennan gjörning sem
kænskubragð og bjóst við að verða tekinn af lífi.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. JANÚAR 2008 17
Nánari upplýsingar á
www.gbergmann.is
Opið hús. Kynning á námskeiðum
með Guðjóni Bergmann á Grand hótel
Reykjavík þriðjudaginn 8.janúar frá 18-22.
Kynningarfyrirlestur milli 20-21.
30% kynningarafsláttur af öllum nám-
skeiðum fyrir þá sem skrá sig og ganga
frá greiðslu 8.janúar, hvort sem er á
Grand hótel eða í gegnum netið!
11. til 13.janúar
Þú ert það sem þú hugsar (Reykjavík)
Fullt verð: 32.900 kr. Verð m/30% afsl. 23.030
18. til 20.janúar
Þú ert það sem þú hugsar (Akureyri)
Fullt verð: 32.900 kr. Verð m/30% afsl. 23.030
26.janúar
Þú ert það sem þú hugsar 2 (nýtt dagsnámskeið)
Fullt verð: 19.900 kr. Verð m/30% afsl. 13.930
22., 24. og 27.janúar
Lærðu að kenna slökun (nýtt)
Fullt verð: 27.900 kr. Verð m/30% afsl. 19.530
29., 31.janúar og 3.febrúar
Þú getur staðið upp og talað
Fullt verð. 27.900 kr. Verð m/30% afsl. 19.530
9.febrúar
Þekktu sjálfan þig: Innsýn í jógafræðin (nýtt)
Fullt verð: 17.900 kr. Verð m/30% afsl. 12.530
12.febrúar
Að nota hinar sjö mannlegu þarfir (nýtt)
Fullt verð: 6.500 kr. Verð m/30% afsl. 4.550
15. til 17.febrúar
Þú ert það sem þú hugsar (Reykjavík)
Fullt verð: 32.900 kr. Verð m/30% afsl. 23.030
7. til 9.mars
Þú ert það sem þú hugsar (Vestmannaeyjar)
Fullt verð: 32.900 kr. Verð m/30% afsl. 23.030
15.mars
Tíminn er lífið (nýtt)
Fullt verð. 17.900 kr. Verð m/30% afsl. 12.530
4. til 6.apríl
Þú ert það sem þú hugsar (Ísafjörður)
Fullt verð: 32.900 kr.
Verð m/30% afsl. 23.030 kr.
Sýnishorn af dagskrá hjá Guðjóni Bergmann 2008
Fáðu nánari upplýsingar um öll námskeið með því að
mæta á kynninguna þriðjudaginn 8.janúar eða skráðu þig
í gegnum vefsíðuna: www.gbergmann.is
Guðjón Bergmann hefur haldið
fjölda námskeiða og fyrirlestra
síðastliðin 10 ár. Í ár verður
úrvalið af námskeiðum fjöl-
breyttara en nokkru sinni fyrr.
Helgarnámskeiðið Þú ert það
sem þú hugsar er kjölfestan í
dagskránni enda hafa rúmlega
600 manns sótt námskeiðið til
þessa og samnefnd bók hefur
selst í þúsundum eintaka.
Bókin er á
janúartilboði: 1.990 kr.
Fæst í helstu bókaverslunum
Kynning á
námskeiðum með
Guðjóni Bergmann
30% kynningarafsláttur 8. janúar!
Mánudaginn 7. janúar kl. 15:00 flytur
Laufey Steingrímsdóttir erindi sem
ber heitið: Hið frjálsa val - ræður
þú hvað fer á diskinn þinn?
Fyrirlesturinn verður í
Ásgarði á Hvanneyri.
Í erindinu fjallar
Laufey um áhrif
umhverfis og
aðstæðna á mataræði
Íslendinga undanfarna
áratugi, allt frá tímum haftabúskapar
til frjálsræðis og markaðshyggju
nútímans.
Laufey Steingrímsdóttir kom til starfa
við Landbúnaðarháskóla Íslands í
janúar 2007. Hún lauk doktorsprófi
í næringar- og lífeðlisfræði frá
Columbia University í New York
árið 1979 og B.S. í dýrafræði frá
University of Washington í Seattle
árið 1970. Laufey hefur skrifað fjölda
vísindagreina og efni fyrir almenning
um næringu og heilsu.
Málstofa
Landbúnaðar-
háskóla Íslands