Skinfaxi - 01.04.1935, Page 41

SKINFAXI
41
íslenzkir bændur hafa frá fyrstu tíð vanizt dreif-
býli og lifaö eftir málsbættinum: „Vík skal á milli
vina og fjörður milli frænda“, eða „Garður er granna
sættir.“ Tortryggnin við nábýlið er því rik i liuga flestra
íslenzkra bænda. Svo sterk er sú andúð, sem margir
þeirra bera til þess, að engar líkur eru til, að hin eldri
kynslóð sælti sig við neinar verulegar breytingar á þeim
báttum, er tíðkazt liafa; enda er alls ekki sanngjarnt
að ætlast til að svo verði. Ef breyta á lil um starfsháttu
i sveitum, og færa þá til fastara skipulags og meiri sam-
vinnu í ýmsum greinum, en verið hefir, þá er það unga
fólkið, sem upp er að alast, er verður að leggja hönd á
plóginn og móta þær breytingar.
Nýbýlalöggjöf vor hefir eðlilega mjög mótazt af
þeim skoðunum, sem ráðandi hafa verið í þessum efn-
um. Hún er nú hartnær 40 ára gömul og er því að von-
um úrelt orðin. Það sérkennilegasta við nýbýlalögin frá
1897, en sýnir mjög greinilega þann hugsanahátt, sem
rikt hefir í þessum efnum, er það, að þar er talin fá-
sinna hin mesta að slofna til nýbýla i þéttbygðum sveit-
um. Nýbýlin áttu því að eins rétt á sér, að þau væru
reist inni í afdölum, eða á lieiðum uppi. Það er Ijóst, að
þingmenn liafa þá liafl ótrú á nýbýlum, og eru lögin, að
því er virðist, frekar sett til þess, að bindra nýbýla-
myndun, en að þau eigi að hlynna að henni. Þetta hlut-
verk nýbýlalaganna frá 1897 hefir heppnazt prýðilega.
Þann fullan aldarþriðjung, sem af er þessari öld, bafa
að eins fáir tugir nýbýla verið reistir. En samtímis liafa
hartnær 1000 sveitabýli farið í ej'ði. Þella gerist sam-
hliða því, að fólki hefir fjölgað um nær 40 þúsundir i
landinu. Ef svo heldur áfram, eins og gert hefir, munu
ýmsar bvggðir leggjast i auðn innan skamms.
Aðgerðir nágrannaþjóða vorra eru ólíkar því, sem
bér hefir verið frá skýrt. Þar liefir, siðasta mannsaldur,
verið varið stórfé lil nýbýlamála. Nýbýli hafa verið reist
svo nemur hundruðum þúsunda. Ríkin liafa beitt sér