Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1950, Síða 36

Carvajaly gizkar á, að þeir hafi farið 110 til
150 kílómetra á dag og komizt um 1200 kíló-
metra fyrstu níu dagana. Blessaður presturinn
kann nú að hafa ýkt vegalengdirnar eitthvað,
eins og næstum öllum ferðamönnum, sem fara
um ókunn héruð hættir við að gera. En þó gert
sé ráð fyrir ýkjum, þá ferðuðust þeir bæði hratt
og langt. Ástæðan til þess, að þeir reyndu ekki
fyrr að snúa við, var sú, að þeir fóru um óbyggt
land og fengu engar vistir til þess að færa
meginliðinu. Sjálfir bjuggu þeir við hungur.
Þeir átu leðurbeltin utan af sér og jafnvel sól-
ana undan skónum sínum. Seinna skreiddust
þeir á hnjám og höndum inn í skóginn, því að
þeir voru of máttlausir til þess að ganga, og
hrömmsuðu eitthvað af matvælum, en sumt af
þeim reyndist eitrað. Þeir hefðu aldrei komizt
til manna, ef ekki hefði notið við þolgæðis
munksins og örvandi stjórnar Orellana.
Seint um síðir komu þeir að Indíánaþorpi.
Þótt þeir væru miklu liðfærri og hefðu ekki
önnur vopn en þrjár haglabyssur og nokkra
lásboga, réðust þeir á þorpið og öfluðu sér þar
matar eftir nokkurra daga algert hungur. Þeir
voru nú komnir svo langt frá meginliðinu, að
það var öldungis ómögulegt að koma klunna-
legri skútunni upp eftir á móti straumnum,
og þótt þeir hefðu haft barkarbáta, hefðu þeir
ekki geta flutt á þeim svo miklar vistir, að
komið hefði félögum þeirra að nokkru gagni.
Orellana gerði sitt ýtrasta til þess að koma
orðsendingu til Pizarro. Þegar hann þóttist sjá,
að engin leið væri til þess, beindi hann öllum
huga sínum að því að bjarga flokknum, sem
honum hafði verið trúað fyrir. Hann getur
varla hafa rennt grun í, hvílíkt óhemju verk-
efni beið hans, en hann hafði vit á að halda
áfram niður ána.
En til þess þurftu þeir nýtt skip, og í þessu
þorpi, Litlu-Aparíu, smíðuðu þeir 2000 nagla,
áður en sulturinn neyddi þá til að fara þaðan.
1 öðru þorpi neðar við ána, Stóru-Aparíu, smíð-
uðu þeir sér skútu, betri en hina fyrri.
Þeir héldu nú ferðinni áfram á tveim skip-
um. Vika leið eftir viku. Á nokkrum stöðum
hittu þeir vinveitta Indína fyrir, en miklu víðar
tóku þeir þeim fjandsamlega. Stundum létu
þeir strauminn bera sig áfram dögum saman
hálfsoltna. Þegar þeir fengu ekki þolað hungrið
lengur, réðust þeir á eitthvert þorp, þótt við
liðsmun væri að etja, hröktu íbúana burtu og
öfluðu sér vista. Faðir Carvajal lýsir ferðinni
með lífi og fjöri og segir ekki einungis frá
ævintýrum þeirra og mannraunum, heldur
einnig frá landslagi, svo sem við mynni Þrenn-
ingarár (Jurna) og Svartár (Rio Negro), er
Óreliana nefndi svo, af því að dökkleitt vatnið
úr henni rann langar leiðir án þess að blandast
saman við vatnið í Amazon, sem er Ijósara.
Carvajal tekur einnig eftir lifnaðarháttum Indí-
ána á ýmsum stöðum.
Þegar neðar kom með ánni, varð þar ærið
þéttbýlt, svo að víða sáu þeir byggð Indíána
ná samfleytt yfir 10 til 12 kílómetra á bakk-
anum. Stundum eltu stprir flotar af barkar-
bátum skip Spánverjanna, sem fóru undan allt
hvað af tók. I einu þorpi hittu þeir konur, sem
börðust við þá. Þeir kalla þessar konur ama-
z'ónur eða slcjaldmeyjar, þegar þeir minnast
á þær, og af því er heiti árinnar dregið.
Einhverju sinni, er Indíánar réðust á ferða-
laganna, varð faðir Carvajal fyrir örvarskoti
í augað. Hefði hann fengið slíkt skot nokkrum
dögum síðar, hefði það orðið honum að bana,
því að þá voru þeir komnir í héruð, þar sem
Indíánar notuðu eiturörvar. Tveir Spánverjar
dóu af slíkum sárum.
Einn dag urðu þeir þess varir, að vatnið
hækkaði og lækkaði í ánni á víxl, og töldu þeir,
að það stafaði af sjávarföllum. Þóttust þeir nú
vera komnir senn á leiðarenda. En svo risa-
vaxið er fljótið, að enn áttu þeir eftir um 500
kílómetra leið þar til komið væri út úr ósnum.
Þeir hröktu Indíána burt af eyjum, sem voru
nálægt ármynninu, og drógu skip sín á þurrt
til viðgerðar. Enn urðu þeir að nota það, sem
hendi var næst. Vafningsvið notuðu þeir í reiða
og skáru ábreiður í segl. Þegar þeir höfðu lokið
við að dytta að skipunum, lögðu þeir þeim, þótt
veikbyggð væru, út á opið haf, leiðsögumanns-
lausir, kortlausir og áttavitalausir. Þeir áttu
langa og hættulega glímu við sjávarföllin, sem
eru ákaflega öflug og öldustór í árósunum og
komust að lokum út á opið haf 26. ágúst 1542.
Þeir sigldu frá Amazónmynni meðfram norð-
austurströndinni á Suður-Ameríku. Á leiðinni
hröktust skipin hvort frá öðru í ofviðri, og fór
annað þeirra af misgáningi inn í Paríaflóa og
átti mjög erfitt að komast þaðan aftur á móti
sjávarstraumnum. En þó komu skipin bæði um
síðir til nýlendu Spánverja á eyjunni Cubagua.
Sagnaritarinn Oviedo, sem skrifað hefur frá-
sagnir um alla ævintýramennina í Nýja heim-
inum, átti tal við Orellana og sendi bréf til
Spánar, þar sem hann segir, að ferðin niður
ána hafi verið „einhver sá mesti viðburður,
er nokkur maður hafi lifað“. Fjórar aldir eru
liðnar síðan þetta var, og enn geta menn haft
lífsuppeldi sitt af að skrifa um örðugleikana
og ánægjuna við að ferðast á Amazón, en engin
ástæða virðist til þess að vera á öðru máli en
Oviedo.
294
VÍKIN □ U R