Náttúrufræðingurinn - 2001, Blaðsíða 83

Lúpínuplágan
OG STEFNULEYSI
STJÓRNVALDA
HJÖRLEIFUR GUTTORMSSON
eir sem ferðast um landið að
sumarlagi komast ekki hjá því að
veita eftirtekt sístækkandi
svæðum sem alaskalúpína (Lup-
inus nootkatensis) hefur lagt undir sig fyrir
beinan eða óbeinan tilverknað manna (1.
mynd). Fá byggðarlög eru laus við þessa
plágu, sem er á leið með að verða eitt stærsta
umhverfisvandamál hérlendis. Holtin aust-
an við höfuðborgina eru að verða einn alls-
herjar lúpínuakur og við flesta þétt-
býlisstaði setur þessi dugmikla planta mark
sitt á umhverfið. Á Austfjörðum, þar sem
undirritaður hefur fylgst með gróðurfari um
áratugi, er að verða sprenging í útbreiðslu
lúpínu í grennd þéttbýlisstaða. Verði ekki
brugðist hart við verður þessi planta innan
fárra áratuga orðin allsráðandi víða í
fjörðum, þar sem hún breiðist ekki aðeins út
um mela og hálfgróið land heldur einnig um
grónar brekkur og lyngmóa. Menn þurfa að
svara því hver á sínum stað hvort þeir telji
það æskilega þróun að fá einsleitar
lúpínubreiður í stað fjölgresis, blómjurta og
berjalyngs (2. mynd).
Hjörleifur Guttormsson (f. 1935) lauk námi í
líffræði með diplóm-gráðu frá háskólanum í
Leipzig 1963. Hann hefur verið búsettur í Nes-
kaupstað frá 1963, starfað við kennslu og rann-
sóknir. Hann var forstöðumaður Náttúrugripa-
safnsins í Neskaupstað 1971-1978, í Náttúru-
verndarráði 1972-1978 og alþingismaður 1978-
1999. Hjörleifur hefur ritað fjölda greina um
náttúrufræði, stjórnmál og umhverfisvernd og
nokkrar bækur. Hann er nú sjálfstætt starfandi
náttúrufræðingur.
■ STJÓRNVÖLD BERA
ÁBYRGÐINA
Um lúpínu gildir það sama og um minkinn,
að ræktun hennar og losun í umhverfið
hefur orðið vegna andvaraleysis og skamm-
sýni stjórnvalda, þótt einstaklingar komi þar
vissulega við sögu. Hvorki lúpína né minkur
eru sökudólgar heldur þeir menn sem ekki
sýna tilskilda varúð þegar íslensk náttúra á í
hlut.
/. mynd. Lúpína (Lupinus nootkatensis) í
lyngbrekku í byrjun júlí 2001. Ljósm.
Hjörleifur Guttormsson.
Náttúrufræðingurinn 70 (2-3), bls. 161-164, 2001.
161