Náttúrufræðingurinn - 2002, Side 25

1. mynd. Holugeitungsdrottning Paravespula vulgaris nýskriðin úr púpu. Hennar bi'ður
ástarfundur með myndarlegum karlgeitungi áður en hún býr sig undir vetrardvalann.
Ljósm. Erling Ólafsson.
mynd). Sníkjuvespur nota sinn gadd, þ.e.
varppípuna, lil að koma eggjum inn í
fórnardýr sem afkvæmi þeirra lifa á, en hjá
geitungum og öðrum gaddvespum hefur
gaddurinn öðlast annað hlutverk. Hann er
tengdur eiturkirtlum og er notaður nær
eingöngu til varnar. Eggjum er hins vegar
verpt fram hjá gaddinum.
Gaddurinn liggur inni í svonefndu gadd-
holi í afturenda dýrsins og er einungis
beraður ef geitungurinn kemst í árásar-
hug. Hann er nokkuð flókinn að gerð, þ.e.
samsettur af nokkrum mismunandi hlutum.
Þar ber fyrst að nefna sjálfan stinginn.
Hann er í raun úr tveim mjóum, samhliða
kítínstöfum sem eru samgrónir að ofan og
mynda opna rennu séð neðan frá. A
innanverðum neðri brúnum rennunnar eru
upphleyptir leiðarar sem falla í raufar á
úthliðum tveggja bílda sem liggja sam-
hliða inni í rennu stingsins. Bíldarnir tveir
eru sömuleiðis mjóir kítínstafir en ekki
samgrónir. Þeir eru ekki nákvæntlega eins.
2. mynd. Gaddur geitungs er að öllu jöfnu
geymdur í gaddltoli í afturenda dýrsins þar
til geitungurinn telur sig þurfa að beita
honum sér til varnar. Við áreitni er 2 mm
langur gaddurinn beraður og honum
stungið í húð þess sem geitungnum er í nöp
við þá stundina. Ljósm. Erling Olafsson.
199