Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1997, Qupperneq 32

Náttúrufræðingurinn - 1997, Qupperneq 32
heldur dyggðahring. Ef einstaklingar og fyrirtæki græða að öllu jöfnu á því að vera umhverfisvæn - eins og sumir hagfræðingar hafa nýlega haldið fram - og menn vita almennt af þessu orsakasamhengi þá þarf ekki viðamikið eftirlitskerfi eða sterkan refsivönd af hálfu hins opinbera - menn munu breyta rétt einfaldlega vegna þess að þeir græða á því. Auðhyggja og um- hverfisvernd væru nánast orðnar tvær hliðar á sömu krónu og markaðurinn sér um málið. Samt er það varla raunin í dag að við getum sýnt beint fram á að ströng umhverfisvernd skili beinhörðum pening- um í kassann. Þvert á móti þá fer hin hefðbundna umhverfisverndarhyggja og hugmyndafræði sjálfbærrar þróunar - ef við skilgreinum hana sem fyrst og fremst hagfræðilega hugmynd - oft ekki saman. Tökum dæmi, fyrst af tilviki þar sem hag- fræðileg sjónarmið í umhverfisvernd virðast stangast á við viðurkenndar hug- myndir. Flest dýraverndar- og umhverfis- verndarsamtök sameinuðust um að krefjast alþjóðlegs banns á verslun með fflabein til að bjarga Afríkufflnum frá útrýmingu. Nokkur ríki hafa hins vegar farið þá leið að selja veiðileyfi á takmarkaðan fjölda dýra, einkum til ríkra hvítra spennufíkla, og selja tennurnar úr föllnum dýrum. Með þessu skapast eignarréttur yfir fílunum og innfæddir sjá sér hag í að viðhalda stofn- inum og berjast gegn veiðiþjófum. Flest umhverfisverndarsamtök hafa lagst á móti þessu fyrirkomulagi og talið þetta ósiðlegt meðal, jafnvel þó sýna megi með rökum að það virðist ná tilganginum betur en í „bannlöndum", þar sem veiðiþjófar haga sér í samræmi við lögmál framboðs og eftirspurnar en ekki eftir alþjóðlegum sam- þykktum. Á hinn bóginn kunnum við, jafnvel þó að við séum gallharðir fylgismenn sjálf- bærrar þróunar og „skynsemishyggju“, að vilja ganga lengra en hagfræðiútreikningar einir segja til um; að meta einhverja hluti út frá öðru en hreinum arðsemisjónarmiðum. Hreinn peningaútreikningur, svo tekið sé alveg fráleitt dæmi, gæti sýnt fram á að kostnaður þjóðfélagsins vegna lítilsháttar greindarskerðingar nokkurra barna í Reykjavík vegna blýmengunar væri minni en kostnaður bifreiðaeigenda við að nota blýlaust bensín. Samt eru þeir væntanlega fáir sem vildu taka ákvörðun um aðgerðir gegn blýmengun í andrúmslofti á Islandi eingöngu út frá slíkum útreikningum og taka budduna fram yfir börnin. B „DJÚP" OG „GRUNN" UMHVERFISVERND Hugmyndafræði sjálfbærrar þróunar er ráðandi í allri opinberri umræðu um um- hverfisvernd í heiminum í dag, en hún á sér þó gagnrýnendur. Sumir telja að hún sé ekki aðeins ónógur grundvöllur í umhverf- isverndarstefnu, heldur sé hún jafnvel skaðleg vegna þess að hún beini athyglinni frá rót vandans. Fylgismenn róttækrar um- hverfisverndar eru margir undir áhrifum frá kenningum Norðmannsins Arne Næss um „djúpa vistfræði" (deep ecology), sem boðar nauðsyn þess að hverfa frá því að hugsa eingöngu út frá hag mannsins og taka þess í stað ákvarðanir með hagsmuni vistkerfis jarðar í heild í huga. Næss kallar umhverfisverndarstefnu sem einblínir á aðgerðir eins og hertar mengunarvarnir og aukna endurvinnslu „grunna vistfræði“, eða „ljósgræna" umhverfisvernd, sem kunni að slá vand- anum á frest en hrófli ekki við rót hans. „Djúp“ eða „dökkgræn" umhverfisvernd krefst hins vegar grundvallarviðhorfs- breytingar í mannlegu samfélagi, þar sem sjálft tækni- og neyslusamfélagið og hag- vaxtarhyggjan er dregin í efa. Segja má að „djúp vistfræði“ sé nútíma- birtingarform hinnar hefðbundnu eða rómantísku umhverfisverndarstefnu, en hún telur sig þó eiga traustan vísindalegan bakhjarl í kenningum vistfræðinnar. Hug- myndin um sjálfbæra þróun (eins og hún er skilin af flestum stjórnmálamönnum a.m.k.) er hins vegar skv. þessum kenningum dæmi um umhverfisvernd af grynnri gerðinni. Sjálfbær þróun krefst 26
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.