Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1980, Qupperneq 8

Náttúrufræðingurinn - 1980, Qupperneq 8
skapa liins vegar góöa festu uns ójöfn- urnar eru fenntar í kaf. Þegar ójöfnur hefur fennt í kaf ræður styrkur lagmóta í snjóþekjunni mestu um festu hennar því ef þekjan brestur gerist það vanalega um veikustu lag- mótin. Sem dæmi um veikburða lagmót má nefna djúphrím, vatnsósa snjó og mörk lausasnjós og skara (hjarns). Ef þurr snjór fellur á harðfenni (eða frosna, auða jörð) fær snjólagiö lélega festu og hætta getur verið á lausasnjóflóðum ef halli lands er nægur. Falli hins vegar votur snjór á frosið yfirborð frjósa sam- skeytin og steypast saman og snjólagið fær góða festu. Sama gildir ef þurr snjór fellur á blautt yfirborð. En þá er hins vegar nokkur hætta á að djúphrím geti myndast með tímanum og lagmótin veikst. Loks má nefna, að leggi vind- barða fleka ofan á lausasnjó er hætta á að holrúm myndist undir flekunum, vegna þess að lausasnjórinn sest hraðar en hin vindbarða snjóþekja. Flekahlaup geta orðið þegar slíkt holrúm fellur saman. Spennur í snjóþekju Spennur myndast vegna hreyfinga í snjóþekjunni. Um leið og hin einstöku snjókorn ummyndast og verða kúlulaga sest snjórinn, rúmmál hans minnkar og eölismassinn vex. En einnig sígur snjór- inn undan eigin fargi niöur fjallshlíðina, formbreytist, þ. e. a. s. breytir um lögun, vegna skerspennu. Hraði snjókornanna er mestur efst í þekjunni og minnkar er nær dregur botni (5. mynd). Þess vegna skapast skerspenna í þekjunni, sem reynir á hin einstöku lög, lagmót og samskeytin við botn. Því þykkari sem snjóþekjan er því meiri er þessi sker- spenna. Hún vex einnig með auknum 5. mynd. Heildarhreyfing snjóþekju staf- ar af sigi hennar og rennsli eftir botni. halla fjallshlíðar. Ef veikburða lög þola ekki þessa spennu bresta þau og snjóflóð geta fallið. Auk þessarar hreyfingar rennur snjó- þekjan í heild hægt niður eftir botni. Rennslið er háð halla hlíðarinnar og hrjúfleika við botn. Heildarhreyfing þekjunnar stafar því af sigi og rennsli. Þar sem halli og hrjúfleiki og þykkt snjóbreiðu eru breytileg í fjallshlíð er hraðinn einnig mismunandi frá einum stað til annars (6. mynd). Hin ójafna hreyfing veldur spennum í snjóbreið- unni, — togspennum yfir bungum en samþjöppun í dældum. Á sléttum fleti neðan við ójöfnur myndast einnig tog- spennur. Þar sem togspenna myndast getur snjóþekjan rifnað eftir hlíðinni og lóðrétt sprunga myndast, sem nær niður á botn eða lagmót. I dældum, þar sem þekjan er pressuð saman, er hún stöðug nema snjórinn sé mjög blautur. 262
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.