Náttúrufræðingurinn - 1987, Qupperneq 60

Ritfregnir
FUGLAR ÍSLANDS
Hjálmar R. Bárðarson
Höfundur gaf út
Reykjavík 1986, 336 bls.
Undanfarin misseri hafa verið íslenskum
náttúruunnendum gjöful hvað bókakost
snertir. Hvert ritið á fætur öðru um nátt-
úru íslands hefur rekið á fjörurnar. Er tími
til kominn að gera grein fyrir einum hinum
mesta hvalrekanum. Eru það Fuglar ís-
lands eftir Hjálmar R. Bárðarson. Hjálm-
ar er löngu víðkunnur af ljósmyndum sín-
um, og hefur hann áður gefið út sýnishorn
af myndasafni sínu í tveimur stórum
bókum. Þeim sem skoðað hafa ís og eld og
ísland. Svip lands og þjóðar dylst ekki að
höfundur leggur sál sína og metnað í þess-
ar bækur. Fuglar íslands er ekki síður full
metnaðar en fyrri bækurnar. Bókin er 336
bls. í stóru broti. í henni er um 500 ljós-
myndir, teikningar og kort, og þar af eru
tæplega 400 litmyndir. Mikið lesmál er í
bókinni.
Fyrsti kafli bókarinnar: Heimur manna
og fugla er n.k. inngangur og fjallar um
umgengni manna við fugla og ýmsilegt í
atferli fuglanna. Annar kaflinn ber nafnið
Síðasti geirfuglinn. Þar er gerð grein fyrir
útrýmingu geirfuglsins. Er sú saga einkar
fróðleg og umhugsunarverð. f þriðja kafl-
anum er sagt frá helstu einkennum ís-
lensku fuglafánunnar og getið helstu staða
á landinu sem áhugaverðir eru til fugla-
skoðunar.
í næstu ellefu köflum eru ljósmyndir af
öllum íslenskum varpfuglum auk ýmissa
flækingsfugla og fargesta, en ljósmyndirn-
ar eru, eins og gefur að skilja, aðaluppi-
staða bókarinnar. Fuglunum er að mestu
skipt milli kafla eftir því í hvers konar
kjörlendi þeir búa. Dæmi um þessa kafla
eru: Strandfuglar, bjargfuglar; eyjar og
sker; og hálendið. Þessi kaflaskipting hygg
ég að sé góð því að hún auðveldar lesand-
anum að gera sér grein fyrir hvar fuglanna
er von. Höfundur hefur kosið að helga
öndum og ránfuglum sérstaka kafla, og
sérstakur kafli er um gesti og stopula varp-
fugla. Er síðastnefndi kaflinn nokkuð
sundurleitur því að þar er blandað saman
fuglum sem fara um ísland vor og haust, —
sk. fargestum, — og flækingsfuglum,
sumum mjög sjaldgæfum, öðrum al-
gengum.
Hjálmar hefur lagt alúð við að ná góðum
ljósmyndum af öllum fuglum, sem eitthvað
kveður að hér á landi, þ.á m. öllum varp-
fuglum. Nokkuð kemur því á óvart að ekki
skuli vera myndir af blesgæs og bjartmáfi.
Á móti kemur að í bókinni er mikil mynda-
röð af keldusvíni, en þar skýtur Hjálmar
flestum öðrum fuglaskoðurum ref fyrir
rass, því að keldusvínið er eitt vandfundn-
asta kvikindi á landinu.
Fuglar eru líklega með erfiðasta mynd-
efni sem Ijósmyndari getur fengist við.
Fyrst er að leysa tæknileg vandamál við að
komast sem næst fuglinum. Lýsir Hjálmar
þeirri glímu í sérstökum kafla. Val mynda
til birtingar er ekki síður vandaverk. Ekki
er nóg að birta myndir sem sýna fuglinn
sem best, þannig að helstu sérkenni hans
sjáist. Slíkar myndir er góðar til sfns brúks,
Náttúrufræðingurinn 57 (1-2), bls. 54-56, 1987
54