Náttúrufræðingurinn - 1958, Qupperneq 44

34
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
sem megna að festa sig á steinum eða á mosa og öðrum gróðri. Er
algengt að rekast þar á hlaupkenndar kúlur af Nostoc eða þráðlaga
tegundir eins og Tolypothrix og Pliormidium. Þesskonar tegundir
er einnig að finna í öldufallsbeltinu við strendur stöðuvatna.
Blágrænþörungar geta lifað á miklu dýpi, bæði í stöðuvötnum og
í sjó. Er þá algengt að djúptegundirnar séu rauðari að lit en þær
tegundir, sem ofar vaxa. Er talið að rauði liturinn geri þessum
tegundum kleift að hagnýta betur það takmarkaða ljós, sem til
þeirra berst. Svo mikið er víst, að rauður hlutur sogar betur í sig
bláa geisla en aðra, en niður í djúpu vatni yfirgnæfa ljósgeislar
með stuttri bylgjulengd, eins og þeir bláu. Samskonar fyrirbrigði
er þekkt með rauðþörungum, en þeir vaxa yfirleitt á meira dýpi
en grænþörungar og brúnþörungar.
Margir blágrænþörungar þola vel þurrk, geta jafnvel haldið lífi
vatnslausir árum saman. Slíkar tegundir finnast m. a. í sólbökuðum
jarðvegi hitabeltisins og í saltpækli stöðva þeirra, sem vinna salt
úr sjó, á ströndum sólríkra landa.
Merkustu lieimkynni blágrænþörunganna eru vafalaust hver-
irnir, en þar er jafnan mjög mikið af þeim. Um tvær tegundir
hefur eitt sinn sannast, að þær gátu haldið lífi við allt að 85° C, en
margar tegundir hafa fundizt við 50—60° C. Meðal liinna þekktustu
hitaþolnu tegunda af blágrænþörungum eru Hapalosiphon lami-
nosum og Phormidium laminosum, báðar algengar í hverum hér
á landi.
Við rannsóknir á erlendum hverasvæðum hefur komið í ljós, að
þar sem í vatninu er mikið af kalsium og magnesium, geta blágræn-
þörungar átt þátt í útfellingu á karbónötum þessarra málma. Mynd-
ast oft þykk lög af þessum steinefnum (travertine) blönduðum leyf-
um þörunganna. Útfellingin getur stundum orðið svo hröð, að
2—4 mm þykkt lag myndast á einni viku.
Margir blágrænþörungar lifa sem ásætur (epiphyta) á öðrum
jurtum. Sumir þeirra halda sig jafnvel inni í loftrúmum jurta,
svo sem í blöðunum á Azolla. Aðrar tegundir lifa í samlífi (sym-
biose) við æðri jurtir, svo sem í rótum köngulpálmans (Cycas),
eða við sveppi, eins og í fléttunum. Á rótum köngulpálmans
mynda blágrænþörungarnir hnúða, svipað og gerlarnir gera á
rótum ertublómanna. Binda þörungarnir þar sennilega köfnunar-
efni á sama hátt og gerlarnir. Samlífinu við sveppina í fléttun-