Náttúrufræðingurinn - 1958, Qupperneq 61

RITFREGN
51
lagi auglýsa þeir með því okkar eiginn vanmátt og í öðru lagi fara út úr landinu
verðmæt söfn jurta og dýra, sem aldrei eiga afturkvæmt hingað.
Skulum við nú snúa okkur að sjálfu ritinu. Höfundurinn Gunnar Degelíus,
sem er forstöðumaður Grasgarðsins í Gautaborg, var hér á ferðinni sumarið
1956. Kom hann hingað í því skyni að athuga, Iivaða tegundir trjáfléttna fynd-
ust hér. Fór hann víða um landið og heimsótti helztu skógarlendur okkar sunnan-
norðan- og austanlands. Alls rannsakaði hann 12 svæði, þar á meðal stærstu
skógana og safnaði miklu af fléttum, aðallega af birkinu. Hafði enginn áður
rannsakað þessa hluti sérstaklega.
Ritinu skiptir höfundurinn (auk formálans) í 5 kafla:
I. Birkigróður íslands.
II. Fléttuflóra birkisins.
III. Gróðurfélög trjáfléttnanna.
IV. Listi yfir trjáfléttutegundirnar.
V. Ályktanir.
í I. kafla ritsins lýsir höfundurinn hverri skógarlendu, er hann rannsakaði,
út af fyrir sig. Hann tilfærir ekki eingöngu fléttugróður trjánna, heldur og allar
helztn tegundir æðri jurta, sem einkenna skógarsvörðinn. Og ýmsar athyglis-
verðar mosategundir fara lieldur ekki fram hjá honum. Auðugastur af trjá-
fléttum var birkiskógurinn í nánd við Skaftafell í Austur-Skaftafellssýslu. Þar
fann höfundurinn 31. tegund.
I II. og III. kafla skilgreinir höfundurinn fléttutegundirnar og minnist lítil-
Iega á gróðurfélög þau, er þær mynda á trjánum. Meiri hluti þeirra telst til
skorpufléttnanna, aðeins fáeinar eru blaðfléttur. Þá gerir höfundurinn saman-
burð á trjáfléttugróðri okkar og annarra norrænna landa, þar sem lífsskilyrði
eru lík. Alls eru kunnar héðan 102 tegundir trjáfléttna og eru 2 þeirra óþekktar
annars staðar í Evrópu; vex önnur þeirra í Grænlandi og hin í Norður-Ameríku.
Þá fann höfundurinn 31 tegund, sem ekki var áður vitað um að yxu hér.
IV. kaflinn er ýtarlegur flórulisti yfir þessar 102 fléttutegundir. Þar er getið
fundarstaða og finnenda, sagt á hvaða trjátegundum þær vaxi og skýrt frá
röngum og vafasömum nafngreiningum. Er listi þessi saminn af mikilli kost-
gæfni.
í síðasta kaflanum dregur höfundurinn ýmsar ályktanir af rannsóknum sín-
um, sér í lagi að því er snertir tilkomu fléttugróðurins á íslenzka grund. Telur
hann, að sumar tegundirnar muni vera ævagamlir innflytjendur, sennilega frá
einhverju hlýviðrisskeiði jökultímans eða jafnvel eldri.
í lok ritsins er svo stutt yfirlit yfir niðurstöður rannsóknanna, og auk þess
ýtarleg skrá yfir bækur þær, sem höfundurinn hefur notað við samningu ritsins;
meðal annars má líta nokkrar ritgerðir á íslenzku.
Ritinu lýkur svo með 4 skemmtilegum ljósmyndum af skógargróðri, sem höf-
undurinn hefur sjálfur tekið.
Ritið allt er samið af mikilli vandvirkni og góðri þekkingu á íslenzkum stað-
háttum, og verður vissulega gott innlegg fyrir þá Islendinga, sem bera síðar
meir gæfu til að rannsaka fléttugróður landsins út I yztu æsar.
Ingimar Óskarsson.