Náttúrufræðingurinn - 1934, Blaðsíða 36

NÁTTÚRUFR.
82
orðið samfrosta í jöklinum, og aldrei sézt eða fundizt, fyrr en
jökullinn skilaði líkum þeirra á endastöð sinni. En þótt hér sé
oft um óraveg að ræða og áratugi, sem líkin hafa verið á leið-
inni, hafa þau varðveitzt ágætlega, Jíkt og skrokkarnir af
mammútdýrum þeim, er fundizt hafa í snjóbreiðum Síberíu, og
víst er um, að þar hafa geymst þúsundum ára saman.
Árið 1788 urðu á íslandi eldgos þau hin miklu, er nefnd
hafa verið Skaftáreldar. Ein tilraunin, sem gerð var af íbúum
þessara sveita til þess að bjarga sér frá öllum þeim hörmungum,
vatnsflóðum og eiturgufum, er gosinu voru samfara, var sú, að
flýja til fjallanna og freista að komast yfir þau, þar sem, til
að sjá, einhver rénun virtist vera á gosunum og eiturmekki
þeim, er út frá þeim lagði. En á þessum skelfingatímum var
sem allar leiðir til lífs og bjargar væru lokaðar. Þegar upp í
fjöllin kom, skullu öskubyljir með frosthörkum yfir ferðafólk-
ið, er allt eða flestalls, varð þarna úti. Tæpum hundrað árum
síðar fundust, svo að segja fyrir tilviljun eina, lík af fjórtán
manns, er á svona ferðalagi hafði orðið til þar uppi á jöklinum.
I júnímánuði árið 1876 ferðaðist um ísland lærður Englend-
ingur, er Tómas Housding hét, og aðallega í þeim erindum, að
skoða og rannsaka jökla þar í landi. í Vatnajökli sunnanverð-
um rakst hann á skriðjökul, er runnið hafði á leið sinni ofan yfir
feiknamikið gil eða gljúfur, og niður úr honum, þarna í gilinu,.
hafði myndazt tota afar mikil, líkt og vínþrúga í laginu; var
hún um 20 metra á lengd, 8 m. á þykkt og 15 m. á breidd. Jökul-
tota þessi vakti þá athygli Housdings, að hann lét sig síga í
sterkri festi, er fylgdarmenn hans héldu í efri endann á, alla
leið ofan á móts við totu-endann. Hér var jökullinn vitanlega
orðinn meir og minna gegnsær, og sá Housding þar lík af manni
inni í klakanum. Reyndi hann með ísöxi, ,er hann hafði með
sér, að komast að því, og var lengi að bisa við það, en árangurs-
laust. Þegar Housding kom upp til manna sinna, urðu umræður
um þessi íslík, og sögðu þá fylgdarmenn hans honum ýmis dæmi
þess, að slík lík hefðu áður fundizt við og við, er nokkurn veg-
inn vissa væri fyrir, að hefðu geymst þannig í jöklinum um
heila öld eða lengur. Við þessar frásagnir óx áhugi Iiousdings
um allan helming. Daginn .eftir lét hann bora sprengiholur þvert
yfir skriðjökulstotuna, þar sem hún mjakaðist fram af gljúfur-
barminum, og fylla þær skotpúðri, í þeirri von að totan spryngi
frá og steyptist niður í gljúfrin, molaðist þar sundur og yrði þá.
hægra um vik með rannsóknir á því, er hún hafði í sér að.