Náttúrufræðingurinn - 1934, Blaðsíða 31

NÁTTÚRUFR.
77
mórauðir eða gulleitir, og þannig er um flesta kakalaka á Norð-
urlöndum. Öðru máli er að gegna um kakalaka hinna suðlægari
Janda, sem hafast við úti á blómskreyttum víðavangi og baða sig
í sólskininu, þeim er oft gefin hin fegursta litprýði.
Kakalakarnir verpa eggjum. Móðirin á mörg egg í einu
(stundum 30—40), innilukt í kítínkenndu hylki, sem minnir að
Jöguninni til á skálpa krossblómanna. Utan um hylkið er hvít
húð, er dökknar við birtuna. — Varpið tekur einn til tvo daga,
og sést móðirin stundum á hlaupum með eggjahylkið hálft út
úr líkama sínum. Hylkið skiftist í hólf með skilrúmum, sem ým-
ist liggja þversum eða langsum, eftir því um hvaða tegund er
að ræða.1) Oft sjást eggjaraðirnar greinilega gegnum hylkið,
eins og telja má fræ í skálpi gegnum hýðið.
tJtungunin tekur langan tíma og ferst stundum fyrir, eink-
um ef rakinn er ónógur. Eggin ungast út inni í hylkinu. Sagt er,
að móðirin hjálpi lirfunum til þess að brjóta gat á hylkið og
komast út, eftir að þær hafa haft fyrstu hamskiftin. Lirfurnar
eru vængjalausar, þegar þær fæðast, en svipar að öðru Jeyti
mjög til foreldranna. En vængirnir þroskast smátt og smátt,
taka vaxtarkipp við hvert hamskifti, og eru fyrst eftir marga
mánuði búnir að ná fullum þroska. Þegar lirfurnar eru full-
þroska, geta þær farið að auka kyn sitt. Þar sem kakalakar geta
átt afkvæmi nokkrum sinnum á ári, er viðkoman allmikil, þó það
megi heita smámunir í samanburði við hina miklu viðkomu
sumra annara skordýra.
Kakalakarnir eru flestir náttdýr, sem láta lítið á sér bæra
á daginn. Þeir, sem í húsum lifa, halda sig helzt þar, sem hlýtt
er og nóg æti, t. d. í brauðgerðarhúsum, matargeymslum og
skipum.
Þeir leggja sér til munns flest úr dýra- og jurtaríki. Sagt
er, að þeir éti jafnvel steinolíu, skósvertu og blek, en mestar
mætur hafa þeir á ýmsum mjölmat, sykri, ávöxtum, öli o. fl.
Kakalakar þykja ekki í húsum hæfir, bæði af skemmdum
þeim, er þeir geta valdið á matvælum, fatnaði o. f 1., og vegna
óþrifnaðar, sem af þeim stafar. Auk hinna lifandi kakalaka,
sem ódaun leggur af, vegna þefkirtla þeirra, sem áður eru
nefndir, eru oft dauðir einstaklingar, lirfuhamir og eggjahylki
í ríkum mæli þar sem kakalakar hafast við.
1) Til eru þó tegundir, sem ekki hafa hylki utan um egg sín, og aðr-
ar, sem fæða lifandi unga.