Náttúrufræðingurinn - 1949, Page 20

12
NÁIT ÚRUFRÆtílNGURINN
helluhraunið í ytri barmi hinnar hringmynduðu malargryfju. Uppi
á stabbanum vottar enn fyrir botni gígskálarinnar, sem áður var
getið, í austanverðum hólnum. Þar suður af er malargryfjan nú
dýpst. Þar nær hún niður úr rauðamölinni svo að sér á undirlag
hennar neðst í stálinu.
Ætla mætti, að undirlag gervigíga væri jafnan hraun, sama hraun-
ið sem lagði til efnið í gíghólinn, meðan það var enn ekki að fullu
storkið. En svo er ekki um Rauðhól. Að minnsta kosti þar, sem
grafið liefur y'erið h'ður iir honum, hvíldi liann á sjávarmyndunum,
leir og sandi, sem hvergi sér niður úr í gryfjunni. Þessi sjávarlög
ná frá gryfjubotni um mannhæð upp eltir stáli'nu suður og suð-
austur af stabbanum (merkt X á teikningunni). Þau hafa nokkuð
haggazt , sem sízt er að furða, í eldganginum. Þó liggur sandurinn
yfirleitt ofan á leirnum, og mun svo hafa verið uppliaflega, en þunn
leirlög eða Ieirlinsur eru j)ó einnig milli sandlaganna.
Leirinn er ljósblágrár að lit og svo mjúkur og ]>jáll, að auðveld-
lega má hnoða hann og klípa sundur milli fingra sér. Hann er ólag-
skiptur, og finnst ekki til sandkorna í honum. Sandurinn er einnig
mjög laus í sér, allur smáger og með heldur ógreinilegri lagskipt-
ingu. Enga steinvölu lief ég fundið í sandinum. En aftur á móti er
hann talsvert mengaður skeljábrotum og jafnvel heilum skcljum.
Allt er ]>að skeljar af sjódýrum.
Langmest bar |)ar á kræklingi (Mytilus edulis) og öðu (Modiola
modiolus), en auk jaess fundust: smyrslingur (Mya íruncata), kletta-
doppa (Litorina rudis), þangdoppa (L. obtusata), nákuðungur (Pur-
jmra lapillus), beitukóngur (Buccinum undatum), hrúðurkarlar
(Balanus sp.) og mosadýr (Bryozoa). Loks ltef ég enn fundið tvo
beinbúta (annan neðraskoltsbe'n úr liski?).
Allar Jiessar dýrategundir eru enn algengar í Eaxaflóa, og bendir
J>að til ]>ess, að sjór hafi verið fulllilýnaður eftir ísaldarlokin, jaegar
j>ær lifðu. Margár af skeljunum voru samlokur, og kítínlagið tolldi
enn á mörgum. -Af livoru tveggja má ráða, að dýrin hali lifað þarna
um það leyti, er sandlögin mynduðust, en ekki velkzt lengi dauð í
l'jörum né á sjávarbotni. Flestar hinna stærri skelja eru brotnar,
klemmdar saman undir fargi liraungjalIs ns á hinum lausa sandi,
en brotin liggja saman.
Yfir þessari sjávarmyndun liggur elni hólsins sjáífs: gjall og klepr.
ar, eins og áður getur. En innan um þetta gosgrýti er tvenns konar
ívaf af allt öðru tagi: hvítir leirkögglar og grágrýtishnullungar.