Samvinnan - 01.08.1967, Side 19

Næst skal hér vikið stuttlega
að lesgreinunum. Prófum og
kennslu barnaskólanna í þeim
greinum hefur Ásgeir Guð-
mundsson yfirkennari lýst svo:
„Ég er hér kominn að þeirri
staðreynd, að kennslan hefur
oft og einatt farið fram í próf-
um. Börnin hafa lært spurn-
ingar og svör úr prófum fyrri
ára eins og páfagaukar og hafa
litla sem enga þekkingu um
annað, sem þó miklu máli
skiptir í námsgreininni. Þetta
hefur jafnvel gengið svo langt,
að spurningalistar hafa flætt
inn á heimilin annað hvort
fjölritaðir eða uppskrifaðir af
börnunum sjálfum. — — —
Spurningarnar eru yfirleitt
upptalning minnisatriða, sem
svara má með einu eða tveim
orðum og örsjaldan heilli setn-
ingu.“ Þó þessi orð séu úr
framsöguerindi um próf í
barnaskólum flutt á fundi í
Stéttarfélagi barnakennara í
Rvík fyrir rúmlega fimm ár-
um, er mér nær að halda, að
breytingar í þessum efnum
marki ekki djúp spor, hvorki í
barna- né gagnfræðaskólum.
Foreldrar gætu auðveldlega
gert sér nokkra grein fyrir
ástandinu, ef áhugi væri fyrir
hendi. Flæða spurningalistarn-
ir enn yfir heimilin, eða eru
þeir horfnir? Er páfagauksað-
ferðin enn í öndvegi, eða rök-
vísi og skilningur? Reyna
mætti til dæmis, hvort barn,
sem veit, hvað ræktað er á
Spáni, skilur um leið hvers
vænta má á Ítalíu í þeim efn-
um. Harla fróðlegt er og að
glugga í þær kennslubækur,
sem börnunum eru fengnar í
hendur. Enda þótt smám sam-
an séu að koma út nýjar, vel
unnar kennslubækur, hafa
óbreyttar endurútgáfur óvand-
aðra og úreltra bóka haft
furðulegan viðgang bæði hjá
Ríkisútgáfunni og hinum rót-
grónu útgáfufyrirtækjum á
þessu sviði. Á seinni árum hef-
ur ofhlæði og óhæfa í mynd-
skreytingu sumra kennslubóka
Ríkisútgáfunnar vakið nokkurt
umtal og hefur Sverrir Tómas-
son stud mag ritað athyglis-
verða grein um það efni í síð-
asta tölublað Mímis, blaðs
stúdenta í íslenzkum fræðum.
Loks skal hér vikið lítillega
að þeim greinum, sem auk bók-
menntanna gætu helzt örvað
sköpunarhæfileika og ímynd-
unarafl nemendanna, tilfinn-
ingaþroska þeirra yfirleitt. Hér
er átt við tónlist og myndlist.
Námskráin frá 1960 gerir ráð
fyrir fjölþættum tónlistariðk-
unum nemenda allt frá 7 ára
aldri og til loka skyldunámsins.
Því miður er það góða tónlist-
aruppeldi aðeins til á pappírn-
um en er í raun víðast bundið
við hermisönglist einn til tvo
tíma í viku og í gagnfræðaskól-
unum er það vart til. Dr. Hall-
grímur Helgason hefur lýst
ástandinu í þessum efnum
þannig í grein um músik-
menntun íslendinga í Ými,
blaði Nemendafélags Tónlist-
arskólans ’66: „Á íslandi munu
nú vera yfir 300 skólar. Undir-
stöðufög eru eðlilega lestur,
skrift og reikningur auk ýmissa
gagnfræða. En söngur og músik
eru yfirleitt utangarðs og alls
ekki tekin inn í menntakerfi
þjóðarinnar, því síður eink-
unnaskyld og prófskyld, ekki
einu sinni til jafns við leikfimi.
Afleiðingar verða auðsæjar.
Lagaforði uppvaxandi kynslóð-
ar fer þverrandi, og kunnátta í
því alheimsmáli, sem nótna-
skriftin er, telst svo til engin.
-------Slíkt ástand er smán-
arblettur á þjóðfélagi, sem
streitist við að verja milljón-
um til svokallaðrar æðri tón-
listar. Það er svipað því og
byrjað væri á að byggja há-
skóla handa fólki, sem enga
ætti barnaskóla og kynni því
naumast að lesa og skrifa."
í myndlistarkennslunni eru
ný viðhorf að ryðja sér til
rúms, en skortur á húsnæði,
tækjum og menntuðum kenn-
urum háir allri framþróun í
þessari grein eins og fleirum.
í árslok ’64 voru t. d. 20 skyldu-
námsskólar starfandi í Reykja-
vík. Helmingur þeirra átti sér-
staka teiknistofu. Sex af nýrri
skólunum höfðu enga, þeirra
á meðal stærsti barna- og
gagnfræðaskóli landsins, en
allir þeir elztu. Segir það sína
sögu um ráðandi viðhorf til
uppeldishlutverks skóla okkar.
Sé vikið að hinum félagslega
þætti í uppeldisstarfi skólanna,
er vert að gera sér ljóst, að
bæði stjórn þeirra og kennslu-
hættirnir eru alls ekki til þess
fallnir að rækta félagsþroska.
Áberandi er tilhneigingin til að
stjórna öllu „ofan frá“, en lítið
gert til að auka ábyrgðartil-
finningu og lýðræðiskennd
nemendanna með meiri áhrif-
um þeirra á kosningu embætt-
ismanna úr sínum hópi, stjórn
félagslífsins og a. m. k. tillögu-