Samvinnan - 01.10.1967, Page 21

BJARNVEIG
B J ARN ADÓTTIR:
ÞIN GV ALL ANEFND
OG GJÁBAKKALAND
Gjábakkaland í Þingvalla-
sveit þekki ég vel. Þar hef ég
átt margar unaðsríkar stund-
ir í áratugi, ekki sízt þegar
sumri hallar og landið allt log-
ar í litbrigðum, en þá er dá-
samlegt að vera við berja-
tínslu í þessu heillandi heiðar-
landi og hinni undurljúfu
kyrrð sem þar ríkir. Hvergi eru
töfrar Þingvalla og náttúru-
fegurð meiri en í landi Gjá-
bakka. Og sú dýrð sem þar
blasir við augum er eign allra
þegna íslands, — ekki land
nokkurra einstaklinga.
Ég trúi því ekki að Gjábakka-
jörðin hafi verið keypt fyrir
þjóðarfé í þeim tilgangi að
selja vissum hópi manna lóða-
réttindi þar undir sumarbú-
staði. Kaupin hljóta að hafa
upphaflega verið gerð í því
augnamiði að stækka þjóðgarð-
inn, en með aukinni fólksfjölg-
un í landinu þarf aukið rými
á þessum hjartfólgnasta og
sögufrægasta stað landsins, en
Gjábakkajörðin liggur fast að
þjóðgarðinum, markaskilin eru
Hrafnagjá. í lögum frá 1928
er það skýrt tekið fram, að
friðlýstar verði jarðirnar
Svartagil, Brúsastaðir, Kára-
staðir og Gjábakkaland.
Ég álít að Þingvallanefnd
hafi misskilið hlutverk sitt með
því að hefja úthlutun lóða í
landi Gjábakka. Og ekki er nú
„stykkið“ af náttúru íslands
á þessum undurfagra stað hátt
metið til peninga af nefndinni.
Dagblað eitt hér í borg birti þá
frétt á s.l. vetri, að verðið væri
12 þúsund krónur — 2 þús.
leigugjald og 10 þús. skipulags-
gjald. Leigan er til 30 ára. (Um
svipað leyti og ég las þessa
frétt, mátti sjá í búðarglugga
í miðborginni sparikjól, reynd-
ar með kápu úr sama efni, á
rúmar 10 þúsund krón-
ur). Hér virðist sem hreinlega
sé verið að gefa hópi manna
stórgjöf af þjóðareign, því að
ekki er ótrúlegt að á þessum
stað, eins og víða annars stað-
ar, hefjist þegar tímar líða
lóða- og bústaðaverzlun með
vænum hagnaði, ef ákvörðun
Þingvallanefndar verður að
veruleika.
Þótt Þingvallanefnd hafi til-
kynnt að lokið sé úthlutun 24
lóða að sinni, þá trúi ég því og
vona, að ekki komi til þess að
sumarbústaðir rísi andspænis
Lögbergi, né að hinn undur-
fagri gróður í landi Gjábakka,
sem móðir náttúra hefur ver-
ið að bisa við að skapa í alda-
raðir, sé af manna völdum
sundurtættur, en lagning vega,
byggingar og bílastæði munu
valda slíkri misþyrmingu.
Ég vil taka undir þessi orð
sem ég las í blaði fyrir nokkru:
„ . . . Hér er ekki hægt að af-
saka mistök Þingvallanefndar
með því að um sé að ræða
hagsmunamál vegna atvinnu-
reksturs í Gjábakkalandi, eins
og t. d. kísilgúrveginn við Mý-
vatn. Deilan stendur um það
hvort útvöldum hópi lands-
manna leyfist með samþykki
Þingvallanefndar að gera Gjá-
bakkasvæðið að einskonar
einka-sumarskemmtistað“.
Um þetta er deilt. Og þessa
deilu ber að leysa með aftur-
köllun lóðarleyfa, og að hinir
nýreistu fjórir sumarbústaðir
verði fluttir á brott, girðingar
fjarlægðar og sárin grædd. Þá
getur þjóðin öll gengið frjáls-
huga um sögustað sinn, en
það er hennar tvímælalausi
réttur. Alþýðuflokksráðherr-
ann, sem þetta mál heyrir und-
ir, hlýtur að hafa frekar í huga
réttindi og hagsmuni allra
þegnanna en nokkurra einstak-
linga. Minnir mig að slíkt hug-
arfar sé grundvallarsj ónarmið
j af naðarstefnunnar.
Bjarnveig Bjarnadóttir.
RAGNAR
JÓNSSON:
MANNLEGT
VOLÆÐI
Ég hef ekki heyrt það fyrr
en núna nýlega, að ríkið hefði
keypt Gjábakkaland í öðru
augnamiði en því að sameina
það sjálfum þjóðgarðinum. Það
virðist líka liggja í augum uppi
að Hrafnagjá á heima innan
þjóðgarðsins, en ekki gadda-
vírsgirðing eftir henni miðri.
Ég er hræddur um að honum
Ásgrími sáluga Jónssyni, sem
var heimagangur á þessum
slóðum allt sitt langa og lit-
ríka líf, hefði þótt það skrítin
ráðstöfun að reka bóndann af
jörðinni og raða síðan mis-
smekklegum sumarbústöðum á
gjárbarminn gegnt Lögbergi.
Hann mundi hafa kallað það
hámark mannlegs volæðis.
Allar ráðstafanir um að
ónýta þetta land fyrir íslend-
ingum framtíðarinnar mundu,
held ég, flestir sammála um
að kalla gróf helgispjöll, jafn-
vel þó landið væri enn í einka-
eign, hvað þá eftir að það er
orðin sameign þjóðarinnar.
Þingvallanefnd verður nú
þegar að afturkalla veitt bygg-
ingaleyfi og kaupa og fjarlægja
þá bústaði, sem reistir hafa
verið í fljótfærni. Annað verð-
ur ekki þolað.
En þetta óskemmtilega sum-
arbústaðamál hefur vakið upp
nýjar áhyggjur og ótta vegna
þjóðgarðsins. Almannagjá mun
að vísu hafa verið lokað, eins
og sjálfsagt var og skylt, en
nýjar ráðagerðir virðast uppi
nú um að reisa hótelbyggingu í
nánd við vatnið, jafnvel hjá
Silfrá, en það er fráleit hug-
mynd, jafn vanhugsuð og að
láta þjóðveginn framvegis
liggja þar sem hann er nú.
Hóteli, sem reist yrði á Þing-
völlum, mundu að jafnaði
fylgja 1000—10.000 bifreiðar
með tilheyrandi drasli og
ófögnuði. Milli Almannagjár og
Hrafnagjár ættu engar bygg-
ingar að standa nema kirkja
og prestsbústaður. Hótelbygg-
ingu ætti að reisa í dalabrekk-
unum norðaustan vatnsins,
vestan Hrafnagjár, en vegur
að koma í framhaldi af nýja
þjóðveginum, um Bolabás
austur undir Hrafnagjá, og síð-
an suður með gjánni og uppá
hraunbrúnina þar sem nú er
ráðgert að reisa hina umdeildu
sumarbústaði. Gamli vegurinn
norðan og austan vatnsins að-
eins notaður innan þjóðgarðs-
ins. Hér fengist í senn eitt
fallegasta hússtæðið og þeir
einir legðu leið sína að Lög-
þergi, sem þangað ættu erindi.
Ragnar Jónsson.
21