Samvinnan - 01.12.1967, Síða 53

Meðal leikenda var sú nafn-
kennda Gisela May sem þessa
stundina nýtur hvað mestra
vinsælda fyrir Brecht-söngva,
bæði á hljómplötum og í
hlj ómleikasölum.
Kannski var sérstæðasti við-
burður vikunnar gestasýning
Þjóðleikhússins í Weimar á
Faust eftir Goethe í Volks-
búhne. Voru báðir hlutar verks-
ins sýndir þar, sitt kvöldið
hvor, en ég sá einungis fyrri
hlutann í fjögurra tíma sýn-
ingu undir leikstjórn Fritz
Bennewitz með Wolfgang
Dehler í titilhlutverkinu. Ekki
verður sagt að margorður
ljóðaleikur Goethes sé beinlín-
is sniðinn fyrir leikhús, enda
var sýningin heldur daufleg
framanaf, en leikmynd Franz
Havemanns var ákaflega frum-
legt og margbrotið tréverk,
margra mannhæða hátt, með
allskyns tröppum og stigum á
hreyfanlegu hringsviði, og léði
það sýningunni víða óvænt
líf, ekki sízt þar sem hún náði
hámarki á Valborgarmessunótt
í mögnuðu dansatriði með
miklum Ijósagangi og tryllings-
legu látæði, svo að óhugnað-
inum þyrmdi yfir mann. „Ein-
asti nektardans sem leyfður er
hér austan tjalds,“ sagði ein-
hver eftir það atriði.
Auk framangreindra átta
sýninga, skemmtilegs eftirmid-
dags með frönsku „söngfim-
leikamönnunum" Les fréres
Jacques og einstaklega lifandi
barnatónleika í Theater der
Freundschaft, sótti ég æfingar
á tveimur nýjum verkum í
Deutsches Theater eftir unga
innlenda höfunda. Ég sá loka-
æfingu á Ein Lorbass (Ónytj-
ungur) eftir Horst Salomon
undir leikstjórn Bessons. Verk-
ið er ákaflega lágfleygt hvers-
dagsdrama í sósíal-realískum
stíl um vanda þeirra sem lenda
í að skemma skurðgröfu í eigu
ríkisins, en höfundur og leik-
stjóri hafa kryddað það ýms-
um fyndnum athugasemdum
og tiltækjum (nota m. a. sax-
nesku) sem leikhúsgestum
þótti augsýnilega fengur að í
þessu hversdagsgráa umhverfi
— og sumsstaðar brá fyrir
hvassri ádeilu á vissar mann-
gerðir í þjónustu Flokksins.
Hitt verkið var Prozess in
Núrnberg eftir Rolf Schneider
undir leikstjórn Wolfgangs
Heinz. Þetta verk fannst mér
miklu áhugaverðara og mun
betur unnið: Fimm sökudólg-
anna í Núrnberg eru fulltrúar
og talsmenn þeirra 24 nazista-
forkólfa sem dregnir voru fyr-
ir rétt: Hermann Göring rík-
ismarskálkur og hægri hönd
Hitlers, Wilhelm Keitel yfir-
maður herráðsins, Julius
Streicher hugmyndafræðingur
og gyðingahatari, Albert Speer
vígbúnaðarráðherra Hitlers og
Hjalmar Schact fjármálasnill-
ingur og baktjaldamaður.
Fresta varð frumsýningu vegna
veikinda eins aðalleikarans, en
það sem ég sá af leikritinu
vakti vissulega áhuga og eftir-
væntingu, endaþótt slík verk
séu orðin næsta algeng í seinni
tíð (Miller, Weiss o. fl.). Rolf
Schneider er ungur og viðkunn-
anlegur maður og hefur átt
talsverðu gengi að fagna vest-
an tjalds.
Fyrir utan þessi tvö ungu
leikskáld eiga Austur-Þjóðverj-
ar þrjú önnur sem þykja um-
talsverð, en ég átti þess engan
kost að kynna mér verk þeirra.
Þeir eru Helmut Baierl, Hein-
er Múller og Peter Hacks. Tveir
þeir síðasttöldu verða fertug-
ir á næsta ári og hafa báðir
getið sér alþjóðlega frægð. Með-
al verka Múllers má nefna
Spartakus (1959), Klettwitzer
Bericht (1959), Die lustigen
Weiber von Sternberg (1960)
og Die Umsiedlerin (1960).
Hacks er frá Múnchen og því
„flóttamaður“ að vestan. Hann
er almennt talinn bezta og
skemmtilegasta leikskáld Aust-
ur-Þjóðverja, en hefur átt í
útistöðum við yfirvöldin. Leik-
rit hans, Die Sorgen und die
Macht, sem er stæling á Frið-
inum eftir Aristófanes, var
bannað skömmu eftir frum-
sýninguna 1962. Af öðrum verk-
um hans má nefna Eröffnung
des indischen Zeitaiters (1955,
epískt leikrit um Kólumbus),
Die Schlacht bei Lobositz
(1955), Das Volksbuch vom
Herzog Ernst (1955), Der MúII-
er von Sans Souci (1958, um
Friðrik mikla) og Briketts
(1959).
Endaþótt Austur-Þjóðverjar
finni sárast til þess sjálfir hve
einhæfur kostur þeim er til-
reiddur í leikhúsunum, gera
þeir sér fullljóst að þeir kom-
ast hvergi nær sannleikanum
um mannlífið en einmitt á leik-
sviðum sínum. Bókakostur er
jafnvel enn takmarkaðri en
leikritavalið og kvikmyndir
þaðanaf verri, en lestina reka
að sjálfsögðu blöðin, sem eru
algerlega skorðuð við opinber
sjónarmið. Áhugi á bókmennt-
um og leiklist er hinsvegar
hvergi meiri en í löndum Aust-
ur-Evrópu, sem vitanlega staf-
ar af því algilda lögmáli að
skortur skapar hungur.
s-a-m
„Hall of Healing“ eftir Sean O’Casey.
„Purple Dust" eftir Sean O’Casey.
53