Samvinnan - 01.10.1968, Blaðsíða 45

skírteínarriyllur þar sem hver
einasti skussi er hjartanlega
velkominn ef hann á aura í
vasanum. Bandaríkjamenn
vita þetta manna best sjálfir
og taka sjálfir harla lítið mark
á því þó að menn veifi próf-
vottorðum frá þessum fyrir-
tækjum. Þetta er eins og hvert
annað svindl.
Áður en við fáum glýju í
augun af stúdentahúfunni
mætti líka fara fram rannsókn
á því hvað okkur verði nú úr
öllu þessu ágæta fólki. Það er
alltaf óvarlegt að ybbast upp
á stúdenta af því þá er ævin-
lega einhver meira en fús til
þess að rjúka upp eins og
naðra og segja að maður sé á
móti menntun. En tilgangur
menntunar er að búa til nyt-
sama ánægða borgara (vona ég
að minnstakosti), og væri nú
nokkur goðgá að athuga í ró-
legheitum hvort við ættum
bara ekki að vera „alþýðlegri"
í afstöðu okkar til mennta-
mála og gera meira stáss að
„alþýðumenntun" en nú er
gert, einkanlega þar sem það
verður naumast véfengt að hér
úti í hafinu eru staðhættir
þannig að meginið af þjóðinni
verður að gjöra svo vel að
vinna „alþýðleg" störf ef við
eigum að geta Ufað.
Ég á við að við verðum líka
að vera raunsæ. Við megum
ekki bera okkur þannig að, að
fólkinu sem vinnur fram-
leiðslustörfin fari að finnast
að það sé einhverskonar ann-
ars flokks vara í landinu. Pilt-
urinn og stúlkan sem halda
tryggð við byggðarlag sitt
mættu til dæmis gjarnan fá
gagnfræðaskóla í sveitina sína
eða plássið áður en við búum
til fleiri skóla til þess að búa til
fleíri logfræðinga. Mér er mjög
til efs að leiðin til aukinnar
velmegunar á íslandi (og ham-
ingju mannfólksins, sem skipt-
ir líka talsverðu máli) felist í
því að fjölga fólkinu hjá ríkis-
fyrirtækjum og á skrifstofum
einstaklinga, en það er nánast
segin saga að þangað liggur
vegurinn stúdentsins. Ég held
við ættmn að vegsama „verk-
lega“ skóla rétt eins og „æðri“
skóla. Mér finnst við ættum að
skrifa fagnandi um bænda- og
sjómannaskóla rétt eins og
menntaskóla. Fyrir alla muni
ieyfum bændum og sjómönn-
um að kalla sig stúdenta ef
þeir eru sælli með það. Setjum
jafnvel upp prófskírteinamyllu
ef það er eina ráðið. En fyrir
alla muni sárbænum þessa
menn samt að þeir verði áfram
við störf sín, af því annars fer
illa fyrir þjóðinni.
Við erum oft að þusa útaf
stjórnmálamönnunum okkar
og finnum þeim þá flest til
foráttu. Þeir hafa sjálfsagt
gott af þessu auk þess sem
einhverjir þeirra kunna að
eiga það skilið, því að sannar-
lega eru þeir misjafnir að gæð-
um, blessaðir kallarnir. En mik-
ið megum við samt vera ánægð
með okkar kalla þegar við ber-
um þá saman við kallana sem
aumingja veslings fólkið má
dragnast með víðast í útlönd-
um. Afríka er pólitísk auðn og
hálf Evrópa. í Suður-Ameríku
hafa þeir eina byltingu á dag
og skiptast á að stela ríkis-
sjóðnum og sumstaðar í Banda-
ríkjunum koma enn þann dag
í dag drjúgt fleiri atkvæðaseðl-
ar upp úr atkvæðakössunum
heldur en kjósendurnir eru
margir á kjörskrá og í Asíu er
pólitíska kalið svo algjört hjá
fjölmennustu þjóð veraldar að
þar virðast bókstaflega hundr-
uð milljóna vera gengnar af
vitinu.
Ég á stundum erindi í bóka-
búð í miðbænum sem selur lit-
prentuð myndablöð frá Kina
(með enskum texta), og ég
blaða aldrei í þessum maka-
lausa samsetningi án þess að
hugsa næstum himneska
þanka um stjómmálamennina
okkar og hérlent stjórnmála-
líf. Reynið að ímynda ykkur
Samvinnuna í þeim búningi að
á hverju einu og einasta tölu-
blaði væri forsíðumynd af Mao
formanni. Nú opnið þið Sam-
vinnuna ykkar allsendis
grandalaus en á fyrstu síðu
blasir mynd við ykkur sem er
raunar líka af Mao formanni.
Þið flettið í skyndi yfir á næstu
blaðsíðu, og þar er Mao for-
maður ennþá mættur til leiks.
Nú prófíð þíð næst á blaðsíðu
fjögur og fimm og þar er mynd
af 45.000 rauðum varðliðum
sem eru að grafa áveituskurð
í sjálfboðavinnu og hafa eins
og gefur að skilja byrjað á því
að reisa svosem hundrað mynd-
ir af Mao í nágrenninu. Þá
reynið þið fyrir ykkur á opn-
unni þar fyrir aftan og þar eru
100.000 verkamenn að hylla
Mao á Torgi hins himneska
friðar. Á næstu síðu er að vísu
dálítið lesmál því að þar skrif-
ar Sigurður A. Magnússon
greinina: „Hversvegna hinn
dáði og elskaði Mao er dáður
og elskaður", en síðan byrjar
myndaflóðið af Mao á nýjan
leik. Við sjáum Mao á ráð-
stefnu og Mao á hersýningu
og Mao á floti, og þá koma
nokkrar heilsíðumyndir af
verkafólki í stáhðjuveri í
Chungking sem er að stytta
sér tetímann með því að lesa
í kór upp úr kveri Maos, og þá
kemur mynd af eimreiðar-
stjóra sem er að festa mynd af
Mao framan á eimreiðina
sína, og þá kemur mynd af
Mao að blessa einkennisklædd
börn, og þá er hópmynd af
ungum konum í spánýjum
herklæðum og með haug af
vaðsekkjum fyrir framan sig
og þakkarávarp til Maos er
strengt milli staura fyrir aftan
þær.
Það eru engin lát á þessu.
Það er eins og vitfirrtur ljós-
myndari hafi gert samning við
vitfirrtan prentara og þeir hafi
fengið vitfirrtan blaðamann í
lið með sér. Þetta gengur svona
tölublað eftir tölublað og ár-
gang eftir árgang. Myndirnar
eru í rauninni allar eins og
eins textamir. Mao brosir allt-
af föðurlega til fólksins og
fólkið er alltaf að rifna af
hrifningu útaf því að hafa
eignast kverið hans. Við ætt-
um kannski að víða að okkur
þúsundum eintaka af þessu
furðulega kínverska blaði og
festa þau upp á símastaura og
setja þau út í búðaglugga.
Svona blað mundum við aldrei
setja saman hér uppi á íslandi
nema því aðeins að við vild-
um gera dúndrandi grín að
stjórnmálamönnunum okkar.
En áróðurssveitum Maos er
bláköld alvara. Áróðursmenn-
irnir hafa verið svo lengi við
iðju sína að þeir eru sjálfir
orðnir ruglaðir. Þeir skilja ekki
að þeir hafa afhent okkur
óhugnanlega og nákvæma og
frámunalega dapurlega lýs-
ingu á lífinu í einræðisríki.
Það má líka skjóta því hér
inn í að ég hef líka séð nýleg
sýnishorn af fréttatilkynning-
unum sem þessir menn semja
Mao til dýrðar. í einni segir
frá konu sem gekk undir upp-
skurð og þurfti ekki aðra
deyfingu en upplestur úr kveri
formannsins, og í annarri seg-
ir frá viðbrögðum farþega í
járnbrautarlest sem var nærri
komin út af teinunum í ár-
gljúfri. Hrópuðu félagarnir:
„Hjálp!" eins og kapítalistarn-
ir á vesturlöndum hefðu vænt-
anlega gert? Ónei Þeir hróp-
uðu bara í neyð sinni: „Lengi
lifi Maó!“
Því segi ég það að við skyld-
um ekki taka hart á okkar
köllum þó að þeir slái kannski
dálítið um sig sumir hverjir
og þó að maður óttist stund-
um að einn og einn sé að verða
sjónvarpsgalinn. Þeir eru
sannir heiðursmenn saman-
borið við starfsbræður sína
víða um lönd: hlédrægir menn
og hæverskir og lítillátir.
Fáein orð um orð að lokum.
Ég sá orðið „metill" notað
í blaðagrein um daginn, og
það kom í ljós að þar var átt
við fiskimatsmann. En var
blaðamaðurinn ekki ýfið of
frumlegur? Mér virðist sem
burðarmaður verði „berill" eft-
ir sömu reglu og hvalskurðar-
maður „skerill" og flatnings-
maður hvorki meira né minna
en „fletili".
Ennfremur hefur mér upp á
síðkastið fundist það færast í
vöxt að menn gefist hreinlega
upp andspænis erlendum orð-
um og láti þau flakka nánast
mótþróalaust.
Þeim er sjálfsagt vorkunn
hjá Sjónvarpinu þó að þeir
tali um að menn „drævi" og
„pútti" á golfvellinum, en
gengur borgarfógetaembættið
ekki heldur of langt þegar það
auglýsir uppboð á „relaxations-
bekkjum"?
45