Samvinnan - 01.10.1968, Blaðsíða 40

Þessi mynd birtist i einu af leyniblöðum Tékkóslóvaka eftir innrás Rússa. Textinn undir henni var: „Útför sovésk-tékkóslóvaskrar vináttu."
stjórninni hefur þótt ástæða til að biðj-
ast afsökunar á. Mannfall, eignatjón,
brot á alþjóðalögum og hátíðlegum lof-
orðum þykir allt smámunir þar á bæ,
borið saman við það ef hermönnum í
matarleit verður það á að rjúfa frið-
helgi eplatrjáa á bandarískri lóð.
Svo geta talsmenn ríkisstjórna Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna haldið áfram
að mótmæla að við lýði sé samkomulag
þeirra í milli um afskiptaleysi af fram-
ferði hvorrar annarrar á sínu áhrifa-
svæði þangað til þeir ganga úr kjálka-
liðunum, þeim verður ekki trúað að
heldur.
Ljóst er að í bráð auðvelda aðfarir
sovéthers í Austur-Evrópu Bandaríkja-
mönnum að ráða við upplausnartilhneig-
ingar í Atlanzhafsbandalaginu, en þeg-
ar frá líður verða áhrif atburðanna í
Tékkóslóvakíu til að grafa undan hern-
aðarbandalögunum báðum sem nú skipta
Evrópu í tvennt. Enn einu sinni hefur
sannazt að sú skipting álfunnar er óþol-
andi til langframa. Nú þegar er áber-
andi hve þess gætir í skrifum blaða í
Vestur-Evrópu um innrásina í Tékkó-
slóvakíu, að stjórnir Evrópuríkja eru
hvattar til að yfirvega hverjar ráðstaf-
anir sé unnt að gera til að afstýra
því að slíkir atburðir endurtaki sig, sem
sé hvernig aflétta megi setu bandarískra
og sovézkra herja í löndum Mið- og Aust-
ur-Evrópu. Engum blandast hugur um
að það á enn langt í land, en æ fleiri
kveða uppúr með að stefna beri að því
marki.
Þeim sem leitast við að gera sér grein
fyrir orsökum hertöku Tékkóslóvakíu,
ber saman um að hrein hernaðarsjónar-
mið Sovétmanna hafi ráðið þar tiltölu-
lega litlu. Kjarnorkuveldi eins og Sovét-
ríkjunum má liggja í léttu rúmi hvort
það hefur hersveitir við landamæri Bæ-
heims og Bajern eða ekki. Sú breyting
á hernaðaraðstöðu sem því fylgir, get-
ur með engu móti gert það tilvinnandi
að breyta Tékkóslóvökum úr tryggum
bandamanni í óánægða, hersetna þjóð
og strika út tékkóslóvaska herinn sem
virkan þátt í liðsafla Varsjárbandalags-
ins. Þar við bætast áhrifin af hernáminu
á hermenn Sovétríkjanna og annarra
Varsjárbandalagsríkja, sem kynnzt hafa
af eigin raun hve óvelkomnir þeir eru.
Loks hafa hernaðaraðgerðirnar veitt
leyniþj ónustum Atlanzhaf sbandalagsríkj a
einstakt tækifæri til að prófa í verki
njósnakerfi sitt og fylla í eyður í
vitneskjunni um hernaðarhætti og vopna-
búnað Varsjárbandalagsins. Sýnt þykir
að þegar allt kemur til alls hafi inn-
rásin í Tékkóslóvakíu fremur rýrt hern-
aðarmátt Varsjárbandalagsins en aukið
hann.
Herflutningarnir sjálfir gengu svo
snurðulaust, að ljóst er að áætlanir um
þá hafa verið undirbúnar löngu fyrir-
fram. Aftur á móti fór allt í handa-
skolum, þegar að því kom að fylgja
hernaðaraðgerðunum eftir með pólitísk-
um ráðstöfunum.
Engin yfirvöld voru til taks til að koma
i stað þeirra sem sett voru af, og engin
var unnt að búa til í snatri. Þrautalend-
ingin var viðræðurnar í Moskvu og það
sem af þeim spratt. Öll ber þessi ráða-
breytni með sér að innrásin hefur verið
afráðin í skyndi án þess að gengið væri
Svoboda forseti talar til verkamanna í raf-
tœkjaverksmiðju og hvetur þá til einingar,
umhugsunar og skynsamlegrar hegðunar.
frá nokkrum framkvæmanlegum fyrir-
ætlunum um hvað eftir skyldi fara.
Tvennt virðist hafa ráðið mestu um
að innrásin var gerð á þessum tíma.
Annað atriðið er fjárhagsleg samskipti
Tékkóslóvaka vestur á bóginn. Nokkrum
dögum fyrir innrásina hafði verið kunn-
gert í Prag, en jafnharðan borið þar til
baka, að gengið hefði verið frá því í
meginatriðum að Alþjóðabankinn veitti
Tékkóslóvakíu lán til að standa straum
af kostnaði í frjálsum gjaldeyri við aö
40