Samvinnan - 01.12.1972, Page 26

Manfreð Vilhjálmsson og
Þorvaldur S. Þorvaldsson:
Undirbúningur þjóðarbókhiöðu
ÞjóSbókasafn
Til þess að skýra, hvernig undirbún-
ingsvinna að byggingu þjóðarbókhlöðu
fer fram, er rétt að skilgreina lítillega,
hvað þjóðbókasafn er og hver megin-
munur er á þjóðbókasafni (og háskóla-
bókasafni) annars vegar og almennings-
bókasafni hins vegar.
Almenningssafni er stundum líkt við
verzlunaimiðstöð. Þar er um að ræða
stórfelld útlán bóka og annars efnis. Auk
þess þarf að vera góð aðstaða í safninu
sjálfu til öflunar almennrar menntunar
og fróðleiks og hollrar afþreyingar.
Háskóla- og rannsóknasafni mætti þá
til samanburðar líkja við vöruhús og
verkstæði. Þar er lager (geymslur) og
vinnusvæði og reynt að búa hverjum
safngesti sem bezta aðstöðu til fræði-
iðkana og rannsókna. Miðlun upplýsinga
til notandans þarf að vera eins greið og
mögulegt er. Vöxtur bókakosts og fjölgun
notenda er mjög ör, og er það e. t. v.
meginsé' kenni háskólabókasafns.
Þjóðbókasafni er ætlað að varðveita
allar innlendar bókmenntir og gera þæv
aogengilegar þeim, sem þær þurfa að
nota. Ör vöxtur er hér einnig mjög ein-
kennandi.
Þjóðarbókhlaðan, sem hér á að reisa,
er sameinað miðsafn Háskólabókasafns
og Landsbókasafns. í hefti Samvinnunn-
ar nr. 2/1968, sem helgað er íslenzkum
bókasöfnum, rita 14 aðilar um mismun-
andi bókasöfn og bókaþjónustu og ræða
þar flestir um nauðsyn sameiningar Há-
skólabókasafns og Landsbókasafns, enda
eru augljósir kostir þess að hafa sem
mest efni undir sama þaki við rann-
sóknir og úrvinnslu gagna, aðgengilegt
þeim sem það þurfa að nota.
Auk þess sem hið nýja þjóðbókasafn
verður búið öllum innlendum gögnum
og erlendum um land og þjóð, mun það
hafa á að skipa öllum erlendum bóka-
kosti, sem fyrir er í Landsbókasafni og
Háskólabókasafni. í safninu verka auk
þess þau gögn og búnaður sem nauðsyn-
legur verður talinn fullkomnu rann-
sóknabókasafni nú á dögum.
Þjóðarbókhlaðan þarf að vera búin
góðii vinnuaðstöðu fyrir háskólastúd-
enta, kennara og starfslið Háskólans, en
auk þess að geta veitt aðstöðu og úrlausn
eftir fremsta megni öllum þeim, er þurfa
á upplýsingum og gögnum í safninu að
halda, leikum sem lærðum.
í samræmi við það, sem hér hefur áður
komið fram, um sérkenni háskóla- og
þjóðbókasafna, er augljóst að húsið þarf
að vera sveigjanlegt, þannig að drjúgan
hluta þess megi hvort heldur nýta sem
bókageymslur eða lesrými, eftir því sem
á reynir, og þarf öll uppbygging hússins,
burðarvirki og tæknibúnaður allur að
miðast við það.
Búa þarf sérlega vel og rúmlega að
spjaldskrám, handbókum og bókfræði-
ritum (og hlúa að öllu skráningarstarfi),
þannig að ávallt megi finna þau gögn
og upplýsingar, sem notandi þarfnast,
hvar sem þeirra kann að vera að leita.
í áðurnefndu hefti Samvinnunnar frá
1968 rita dr. Björn Sigfússon háskóla-
bókavörður, dr. Pinnbogi Guðmundsson
landsbókavörður og Einar Sigurðsson
bókavörður í Háskólabókasafni ýtarlegar
greinar um þessi mál.
Háskólabókasafn i Oxford byggt á 16. öld. XJmbúnaSur bóka og andrými mjög viröulegt.
18