Samvinnan - 01.12.1972, Page 47

við milliveggi hússins. Allir veggir að
rými a) undanteknu ættu að vera hreyf-
anlegir og hafa sérstakt aðgreiningar-
hlutverk, t. d. aðeins sem vörn gegn sjón,
lykt eða hávaða. Hér er gert ráð fyrir
sjálfhieyfanlegu eða a. m. k. færanlegu
húsi, sem samanstæði af rými a) og hluta
af rými b) a. m. k.
Þessir hlutar væru í einkaeign, en hinir
hlutarnir t. d. leigðir. Svifandi hlutinn
innihéldi sjálfhreinsandi vatnskerfi, þ. e.
að- og frárennsli væri ónauðsynlegt.
Hann innihéldi einnig eigin orkumiðstöð.
Hreyfikerfið gæti í byrjun verið nei-
kvætt þrýstiloftskerfi, en með þvi er að-
dráttaraflið yfirunnið með yfirborðsloft-
tæmi. Seinna mætti nota segulsviðskrafta
eða jafnvel mótaðdráttaraflssvið. Hús-
rafreiknir sæi urn að stjórna öllum kerf-
um hússins, t. d. eins og sjálfvirkum vél-
um, er sæju um öll nauðsynleg húsverk.
Staður hússins í borginni
Jarðföst hús, sem ekki hafa sögulegt
eða efnahagslegt gildi, skyldu látin
hverfa með tímanum. íbúðarhús væru í
flestum tilfellum hreyfanleg hús mest-
megnis í einkaeign. Önnur hús væru að-
setursstaðir opinberra aðila.
Þessari borg framtíðarinnar má e. t. v.
líkja við runna: á ytra borðinu, sem snýr
að sólu, væru ibúðareiningar staðsettar;
innan í runnanum eða borgarkerfinu í
dimmu rúmi væru sjálfvirkar verksmiðj-
ur. í báðum hlutunum væru opinberar
stofnanir.
Borgin væri andstætt við núverandi
borgir í þrem víddum. Hún samanstæði
af „grind“ sem gnæfði meira eða minna
samfellt upp í allt að 300 metra hæð og
þekti flöt u. þ. b. 2 til 3 ferkílómetra að
stærð. Umhverfis hana væru fáar sem
engar byggingar, en svæðin byðu hins
vegar upp á góða möguleika til frístunda-
gamans.
Grindin væri annað hvort reist á nú-
verandi borgum eða með því að gera
nýjar borgir. Fjarlægðin milli borganna
gæti t. d. verið milli 15 og 30 km í þétt-
býlu landi.
Borgargrindin væri kostuð af opinberu
fjármagni, en það hefur í för með sér, að
almenningur skilji, í hverju raunveruleg-
ar umhverfisþarfir hans felast og i
hverju hættur núverandi borgarskipulags
eru fólgnar, þegar lengra er hugsað.
Milli borganna væri leyfileg notkun
mismunandi gerða farartækja; innan
borgarinnar sjálfrar væri hins vegar að-
eins notkun tvennskonar opinberra far-
artækja leyfileg: Annarsvegar röraleiðsl-
ur til flutninga á efni og vörum og hins-
vegar láréttar og lóðréttar „lyftur“ til
flutnings á fólki.
íbúafjöldi væri allt að 2000 á hektara
eða u. þ. b. 1000 rúmmetrar á hvern íbúa
(3 m X 300 m2).
Sérhvert hús væri staðsett eins lengi í
borginni og eigandi þess óskaði eftir.
Sérstaka þýðingu hefðu félagsmiðstöðv-
ar sem væru staðsettar i allt að 1000
metra fjarlægð frá hverri ibúð.
Innbyrðis afstaða húsa
Mögulegt ætti að vera að breyta eins
auðveldlega staðsetningu húsanna eins
og að færa bifreið milli stæða, til þess að
gefa íbúunum tækifæri til að leita einnig
að nýju umhverfi innan borgarinnar á
auðveldan hátt.
Hálfopinber samskiptasvæði húsanna
væru auðþekkjanleg fyrir alla. Milli hús-
anna væri a. m. k. 20% grænt svæði.
Kröfur um gildi íbúðarhverfis
Til þess að auka mannleg samskipti
innan borgarinnar ættu svæðin milli ein-
stakra húsa ekki að vera lögð umferðar-
æðum. Einn tilgangur þessa áðurnefnda
borgarkerfis er sá að geta lagt umferð
og íbúðasvæði í mismunandi hæðir,
þannig að aðeins yrði um lóðréttan skurð
þeirra að ræða á takmörkuðum svæðum.
Þannig yrðu til dæmis fótgangendasvæði
aðeins skorin af lóðréttum umferðaræð-
um.
Félagsmiðstöðvar borgarinnar, en til
þeirra heyrði til dæmis fjölnotkunarrými,
barnaleikvellir o. s. frv., ættu að vera í
þægilegri fjarlægð fyrir fótgangandi fólk.
Til þess að koma til móts við sérstakar
óskir virðist það eðlilegast að ákvarða
stærð íbúðarhverfanna á mismunandi
hátt: allt frá svæði fyrir 1000 manns og
fleiri að afskekktum hverfum sem inni-
héldu 2 til 3 hús.
Borgarhlutar sem snúa frá sólinni inni-
héldu litlar verksmiðjur og þjónustu-
greinar. Þessi hverfi væru vel einangruð
til að halda allri mengun i skefjum.
Þessar allt að því útópisku hugmyndir
má skilja sem tillögur til að leysa af
hólmi núverandi íbúðarúthverfi, sem
leggja undir sig sífellt stærri hluta nátt-
úrunnar og er því nú þegar (það á eftir
að versna mikið) hægt að kalla umhverf-
ismengun.
Fjölda mismunandi borga má hanna úr
þessum hugmyndum. Því betur sem við
notum nútimatækni í gerð nútímaborg-
arskipulags, þeim mun betur notum við
þau þróunarlögmál sem gert hafa mann-
inn það sem hann er nú. Þess vegna er
það án efa rétt að nota hér rafreikni-
tækni til að finna beztu samsetningar
þeirra hugmynda, sem koma fram. Þann-
ig má nýta þær á beztan hátt.
í þessu sambandi ættu teikningar einn-
ig að vera unnar af rafreikni til þess að
ná eins raunhæfum árangri og mögulegt
er.
Að „þróa líf“ er einnig hægt að skil-
g. eina sem að eyða engu eða fáum lífum.
Við skynjum lífið og við vitum, að allir
hafa innbyggt kerfi til að viðhalda því.
Þessu kerfi er þó ennþá fremur beint að
þvi að viðhalda eigin lifi en lífi ann-
avra. Þetta má skilja sem „tæknilegan
galla“ í lífsþróun.
Allir eru sammála um að finna gall-
ann, en hvernig það á að gerast, eru
menn ósammála um.
Á því sviði, sem hér var fjallað um, er
e. t. v. hægt að vera sammála um eftir-
farandi:
Að skipta á núverandi föstu þróunar-
stöðvandi íbúðakerfi okkar og síbreyti-
legum kerfum fyrir framtiðina. 4
Jónas FriSrik:
Ég
Ritþræll.
Munduður penna.
Diskasleikir í kokkhúsi andans.
Þeir segja mér að ég sé ’þingeyingur'
og ég trúi þeim
þvi ég hef verið þar sem miðnætursólin
reikar ölvuð um sumarnóttina
þegar hreinlyndar sálir eru löngu gengnar
til náða
og hafísinn kemur upp að ströndinni þegar
vetrar
svo bátarnir hlaupa dauðhræddir á land.
Þeir segja líka að ég sé hjákátlegur
en ég veit að það er lygi
því ég hef lifað með sjálfum mér [ meira
en tuttugu ár
án þess að brosa.
Þeir segja stundum að ég sé montinn
og slíkt kalla ég róg heimskingjanna
því orð mín fæðast ekki af hroka né stolti
heldur af hógværri vissu þess manns
sem sér öll rök hniga í eina átt
og ég stíg fæti mínum á götur borgarinnar
og borgin tekur ofan.
Þeir hafa líka haldið því fram
að ég sé leiðinlegur
en mér er kunnugt um að það er
misskilningur
því ég hef komið litlum börnum til að hlæja
og látið gamlar sanntrúaðar konur
glotta við staka augntönn.
Þeir segja að ég verði aldrei að manni
og þá hlær nú mín
því ég gæti leikið mér að þvi að verða
að manni
þrjátíu sinnum á dag án þess að blása
en maðurinn er auðvirðilegust skepna
og drepur með kýlda vömbina.
Þess vegna lýsir það hógværð minni
lítillæti
og skemmtilegum leikaraskap
að ég skuli ekki kalla mig meistara
meistaranna
hörpuslagara hins eilífa
og ’endurlausnara íslenzkra bókmennta'
I stað þess að segja
Ritþræll
Munduður penna
Og diskasleikir í kokkhúsi andans.
Gangstéttarljóð
Einhver fugl syngur þér Ijóð sín.
Þú ætlaðir að fara norður þegar voraði
og horfa á jörðina klæðast grænu,
lífið kvikna á ný í svolitlu blómi
og andlit barnanna
verða bjartari en sólin.
Einhver fugl situr á svolitlum kvisti
og syngur þér Ijóð sín yfir malbikinu
og beitt logandi sverð nístir brjóst þitt.
Nær kemur þú sunnan?
39