Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.06.1914, Síða 24

98
um börganna í smærri húsum og í sveitunum, sama
menningarskortinn og hirðuleysið um endurbætur í
þeim efnum; sama skortinn á skynsamlegu skipulagi og
hagfræðislegri dáð, sem veldur því að mennirnir geta
ekki orðið aðnjótandi verulegra lífsþæginda.«
Eptir að hafa bennt á þau tækifæri sem eru fyrir hendi
hjá bændum fyrir samvinnufjelagsskap og góðu skipu-
lagi, fer Russel um þetta svo felldum orðum:
„Kraptaverkið, sem vinna parf, er að skapa sveitamennt-
un. Menningin felur ætíð í sjer einhvern mælir munað-
ar og þæginda; en þetta næst ekki fyr en hægt er að
leggja eitthvað til hliðar, fram yfir það, sem einfaldar
lífskröfur útheimta. Iðnaðar og fjelagsskipulag er ávallt
sameining eða fráhvarf frá skipulagsleysi og sundruðum
kröptum. Starfshyggja sveitanna verður að vera samein-
uð til annarlegrar stefnu en starfshyggja borganna.«
í lok ræðu sinnar víkur Russel að því málefni, sem jeg
hef nokkur ár rætt og ritað um. Hann segir á þessa leið:
»Sannleikurinn er sá, að bændur hafa, víðast hvar,
orðið að kannast við það, að fjelagsleg framkvæmdar-
fyrirtæki þau, sem þeir hafa byrjað á og haft umsjón
með, hafa visnað upp og dáið út af í höndum þeirra,
af því fyrirkomulagið hefur strandað á sundrungarskerinu.
Ef að bændur hefðu það fyrir reglu að leggja til síðu
það, sem þeir hafa afgangs til nauðsynlegs lífsviðurhalds,
með það fyrir augum að innleiða hjá sjer, eptir þvi sem
hverjum hentar bezt, þau framfarafyrirtæki og þægindi,
sem efnin frekast leyfa. Ef þeir Ieituðu aö föstum grundvelli
í stjórnaraðferð til að geta nálgast fullkomna umsjón
yfir stofnunum sínum og sölu allra búsafurða sinna, og
tengdu við það sameiginlegan iðnaðarrekstur til eigin
þarfa, þá væri hinn rjetti rekspölur kominn á. Pá gætu
þeir einnig verið starfandi með sölu á framleiðslu sinni
og erlendum vörukaupum, fyrir milligöngu umboðsmanna
sinna á fjarlægum markaðssvæðum.«
Ólafur Isleifsson.