Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.06.1914, Page 46

120
þeim tilgangi að verðhækkunin ætti að leggjast í auka-
sjóð, er verja mætti til þess að hamla framgangi nýrra
keppinauta er fram kynnu að koma, svo sem ef kaup-
endur færu að reisa sementsverksmiðju fyrir sjálfa sig.
í ársbyrjun 1912 bætti hringurinn aptur 60 aurum við
verðið í sama tilgangi, svo það ár var þessi aukaskattur
orðinn kr. 1.10 á hverri tunnu. Á þennan hátt gat hring-
urinn safnað á fjórðu mil. kr. í bardagasjóðinn á tveim-
ur árum.
En þetta var sama og að hella olíu í eldinn. Mönn-
um fór að þykja það óálitlegt að greiða svona háan
aukaskatt, sem síðar meir yrði varið til þess að vefja
nýja fjötra að fótum skattgreiðenda, þegar til þess kæmi
að þeir vildu fara sinna eigin ferða, lausir og óháðir.
í Nóvembermánuði 1911 rjeðist svo, að margar kaupfje-
lagsdeildir og fleiri samvinnufjelög, ályktuðu að koma hið
fyrsta á fótsementsverksmiðju, er fjelögin ættu sjálf.og rekin
væri eptir frumreglum fjelaganna. Um 9,000 fjelagsmenn
tóku þegar þátt í þessu og skuldbundu sig til að kaupa
eigi sement annarstaðar en hjá sinni eigin verksmiðju,
þegar hún væri tekin til starfa. Búist var við, að árlega
þyrfti að framleiða um 150 þús. tunnur. Hluthöfum
fjölgaði fljótlega eptir þetta og er allt af að fjölga.
Hin nýja framkvæmdarstjórn, er t'jelagsmenn völdu,
fór þegar að vinna að því, að útvega land, kostnaðará-
ætlanir, og peninga til bygginganna. Útvegur lands
gengu örðuglega. Reynt var á allar lundir, að bægja fje-
laginu frá höfnum, járnbrautum og hentugu samfelldu
landi. Hringurinn keypti enda jarðeign, dýru verði, til
þess að geta slitið sundur umráðaland fjelagsins. Áætl-
anir og upplýsingar fjekk stjórnin greiðlega, bæði utan-
lands og innan, nema frá sementshringnum. Hann gaf
að eins út upplýsingar um fjelagið, en þær voru nokkuð
einhliða og í þá átt, sem vænta mátti. En þegar útvega
átti lánsfjeð, kom fram hið einkennilegasta: þá voru allar
dyr harðlega lokaðar hjá bönkum og sparisjóðum. Rað