Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1924, Síða 87

Tímarit íslenskra samvinnufélaga. 81
Hún stæði lágt sökum skorts á rekstursfé og ánauðar
bændanna.
Búauðungar afneituðu kenningu kaupauðunga um
verslunarjöfnuðinn og oftrú manna á gildi góðmálmanna.
Hinn sanni auður voru afurðir jarðarinnar. Menn sækjast
eftir góðmálmunum sökum þess, að þeir eru verðmælir
cg vörumiðill. Milliríkjaverslunin var álitin jafn arðlaus
fyrir þjóðirnar og viðskiftin innanlands. þegar kaupmenn
græða á verslun við útlönd, þá sé það vegna þess, að stjórn-
ir landanna hafi veitt þeim ýms hlunnindi. Sá gróði er því
að jafnaði tekinn úr vösum neytendanna heima fyrir, en
hann rennur ekki til kaupmanna frá erlendum viðskifta-
mönnum. það er rangt að halda því fram, segir Quesnay,
að í verslun geti annar aðili tapað en hinn grætt.
Búauðungar telja síðasta öreigana, er vinna í þjón-
ustu annara. Laun þeirra geta ekki farið fram úr því, sem
þeir þurfa sér til lífsviðurværis. þau hækka og lækka eftir
verðlagi á landbúnaðarafurðum. það var álitið heppilegast
að öreigarnir störfuðu í sveitum og lifðu sem mest á af-
urðum þeirra. Við það yrði eftirspurnin meiri og verðið
hækkaði. Menn sögðu, að hagsmunir jarðeigenda og ör-
eiganna færu að miklu leyti saman. Búauðungar töldu at-
vinnuleysið stærsta böl verkamanna. það drægi úr þreki
þeirra og starfslöngun. Starfsfé þjóðanna og atvinna
manna fór eftir því, hvort jarðyrkjan gæfi meiri eða
minni hreinan arð. þegar vel áraði í sveitum væri meiri at-
vinna en ella og afkoma fátæklinganna betri. Hinsvegar
skifti það engu máli fyrir þá, þótt landbúnaðarafurðir
hækkuðu í verði, því að launin hlutu að hækka að sama
skapi. þjóðfélaginu er skylt að framfæra þá, er að ósekju
geta ekki séð fyrir sér og sínum, sökum heilsubilunar eða
atvinnuleysis. Menn höfðu frá náttúrunnar hendi rétt til
framfærslu, ef þeir höfðu beitt kröftum sínum í þarfir
þjóðfélagsins, eða vildu á einhvern hátt stuðla að heill þess.
Búauðungar sögðu, að það væri rangt að stuðla að
ótakmarkaðri fólksfjölgun, eins og kaupauðungar vildu láta
gera. þjóðimar geta á hverjum tíma fyrir sig ekki fram-
6