Andvari - 01.06.1959, Blaðsíða 39

andvari
SIGURÐUR TRÖLLI
37
frásögnina h)á Ólafi Davíðssyni. Þykir
mér líklegt, að viðurnefnið hafi átt nokk-
urn þátt í að varpa kynlegum blæ yfir
minningu hans. Er furðulegt, hve skjótt
vitneskja manna um Sigurð bónda brcyt-
ist, er auðfundið, að Stefán veit ekki
fyrir víst, hvenær hann var uppi, dregur
af skiljanlegum ástæðum þá ályktun, að
það hafi verið alllöngu fyrir sína daga,
sbr. „sem átti að hafa húið í Göngu-
skörðum", „í minni eldri manna, sem
uppi voru þegar ég var ungur". Stefáni
hefði sennilega komið sú fræðsla á óvart,
að hér skuli á ferð samtímamaður föður
hans, venjulegur skagfirzkur bóndi, sér-
lundaður, en ekkert dularfullur.
IV.
BOÐSKAPUR.
í einu bréfa sinna segir Stefán: „Hefði
ég nokkurs mátt mín, hefði ég freistað
að flýta fyrir degi, þegar það yrði lengur
engum unnt að falsa vigt manngildisins
a villu-vog guðfræðinnar".1)
Þessi klausa á við hér, þar sem Stefán
teflir manngildinu fram gegn guðrækn-
mni, deilir á réttmæti þess, að manngildi
Sigurðar trölla sé vegið á „villu-vog guð-
fræðinnar".
Áður en ég ræði megininntak kvæðis-
ms, ætla ég að fara nokkrum orðum um
persónur þess: Sigurð trölla og séra
Hannes. Verður óspart vitnað til bréfa
Stefáns og kvæða í öllu því, sem sagt
verður hér á eftir. Viðhorf hans og hug-
sjonir koma skýrast í Ijós, sé honum sjálf-
um gefið orðið í ríkum mæli. Með því
moti má tengja saman kafla úr verkum
hans, sem varpa Ijósi á það, sem um er
rætt. Munu flestir, scm rannsakað hafa
skáldskap Stefáns og líf, fúslega taka
undir með Sigurði Nordal, þegar hann
P Bréf og ritg. I, bls. 220 (8. jan. 1910).
segir í formála sínum fyrir Andvökuúr-
valinu: „Allt, sem ég hef þótzt athuga
skást um Stefán, hafði hann séð betur
sjálfur".
Persónur:
Sigurður trölli er boðberi Stefáns. I
bréfum sínum og ljóðum boðar hann þær
dygðir, sem hann býr honum. Er því
ekki að undra, að kvæðið skyldi vera í
miklum metum hjá skáldinu.
Hann lætur söguhetju sína flytja í
mannauðan dal til að koma til liðs við
meðbræður sína, sbr.:
„En svo ég sleppi öllum skáldskapar-
vifilengjum, þá er ég nú ekki lengur að
leita þess í lífinu, hvar léttast sé að
komast af, heldur hvar bezt verði komið
við þeim litlu hæfileikuin, sem ég hefi,
svo þeir geti orðið að einhverju gagni".1)
Og ennfremur:
Ég veit það er indælt við sjávarins sanda,
þá sólarlags gullþiljum ládeyðan felst.
En þar kysi eg landnám, sem langflestir
stranda,
ef liðsinnt ég gæti — ég byggði þar helzt.2 3)
í sama strcng tekur hann í þessu erindi:
Bein þín lest hvort hlýtur hér
hcima eða gestur bera:
hvar sem mest var þörf á þér.
þar var bezt að vera.s)
Sigurður trölli er ekkert glæsimenni
hið ytra og hýr í lágu hrevsi við „svækju
af sauðahita". Yfirborðsgljái er haldlaus
þar efra. Þannig er söguhetjan einnig
hoðberi fábrevtninnar, sem Stefán mat
mikils, þegar að baki hennar felst hið
sanna manngildi, þá er hún ekki nízka.
1) Bréf og ritg. I, bls. 28 (13. apríl 1891).
2) Úr „Vetrarríki".
3) „Föðurland, bvar sem gott var að vera".