Andvari

Árgangur

Andvari - 01.06.1959, Blaðsíða 36

Andvari - 01.06.1959, Blaðsíða 36
34 IIANNES PÉTURSSON ANDVARI getur Gísli Konráðsson á þremur stöðum manns að nafni Sigurður trölli, og er einn kafli bókarinnar helgaður honum. Þannig er Sigurður kynntur fyrir les- endum: „Sigurður, er kallaður var trölli, bjó að Fannlaugarstöðum. Hann var Gíslason frá Gvendarstöðum, Gunnars- sonar."1) 1 kaflanum um Sigurð segir svo: „Sigurður var lítill vexti en ákafur um flesta vinnu og jafnan drjúgorður. Var það kallað, að betra ætti hann sauðfé en margir aðrir. Var hann hinn mesti mokstursmaður að mat, og mælt er, að Iiann æti jafnan hangikjöt milli dúra og hefði jafnan magála og bringukolla með sér, er hann stóð að fé sínu.“2) Ekki var Sigurður „einsetukarl" eins og Stefán hélt, því svo segir Gísli: „Ingi- björg hét kona hans, er oftast klæddist brókum og var nú gömul.“3) Sigurður trölli á Fannlaugarstöðum deyr tveimur árum áður en Stefán fæðist (eða 30. júní 1851). Eins og fram kemur í klausu skáldsins hér að ofan og frá- sögninni úr þjóðsögum Ólafs Davíðs- sonar, sem getur að lesa hér á eftir, hafa mjög bráðlega komizt á kreik munnmæli um þennan sérkennilega mann uppi í fjallgarðinum milli Húnaflóa og Skaga- fjarðar. Bær Sigurðar trölla, Fannlaugar- staðir, er á Laxárdal í Skagafjarðarsýslu (ekki í sjálfum Gönguskörðum, eins og Stefán segir), en mjög framarlega á þeim dal. Jörðina hefur aldrei setið annar bóndi en Sigurður. Um þetta segir svo: „Býli þetta var byggt upp á eyðilandi um 1823 og því ákveðin sérstök landamerki með skoðun og samþykki sýslumanns Jóns Espólín, og annarra hlutaðeiganda. Býlið byggði ábúandinn Sigurður bóndi Gísla- son „trölli", og stóð sú byggð fram um 1) Saga Skstr. og Skagam., Rvík 1941, bls. 132. 2) Saga Skstr. og Skagam., bls. 139. 3) Saga Skstr. og Skagam., bls. 139. 1850. Eftir það réð býlinu Klemenz Sig- urðsson bóndi að Skrapatungu í I lúna- þingi o. 11. Býlið átti kirkjusókn að Fagra- nesi á Reykjaströnd, en með samþykki hlutaðeigandi kirkjuvalda var veitt leyfi til þess, að Flvammsprestar framkvæmdu embættisverk fyrir heimilið, og sóknar- gjöld býlisins greiddust í Hvammskirkj u- sókn."1) Fannlaugarstaðir stóðu í eyði frá 1852 —1899, en þá var jörðin gerð að afréttar- landi. 1 þjóðsögum Ólafs Davíðssonar er eftirfarandi frásögn: „Fannlaugsstaðir (sic) eru eyðijörð, sem stendur á Laxár- bökkum vestan megin fram undir Fann- stóði á svo nefndri Fanngrund. Þar bjó ekki alls fyrir löngu Sigurður nokkur Gíslason, mikilhæfur maður, cn undar- legur. Það segja menn, að hann muni vaka yfir túni á Fannlaugarstöðum síðan hann dó og rækta það, því að í því þykir enn gróður sem í beztu túnum, og svo sýnist, að það bitist lítt eða ekki, þó að alls staðar umhverfis sé fénaður og pen- ingur. Þakka menn það Sigurði. Gjörla sér þar merki allra tótta; eru flestir veggir þar enn stæðilegir, og er Sigurði og eignuð varðveizla á þeim.“2) Ekki sést nákvæmlega, hvenær frásögn þessi er rituð, en Ölafur segir hana „eftir sóknarlýsingu Höskuldsstaða-sóknar eftir Eggert Briem“. Eggert Brím (þannig ritað í ísl. æviskrám) var prestur á Höskuldsstöðum á Skagaströnd 1871— 1890, og er frásögnin því færð í letur á þeim tíma. í henni kveður við annan tón en hjá Gísla Konráðssyni, sem lítur á Sigurð framar öllu sem skringilegan karl. I munnmælum breytist hann smám 1) Jarða- og búendatal í Skagafjarðarsýslu 1871—1949, 1. hefti, Rvík 1950, bls. 30. 2) Ólafur Davíðsson: ísl. þjóðsögur II, Rvík 1945, bls. 301—2.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.