Andvari - 01.06.1959, Blaðsíða 28

26
SIGURBJÖRN EINARSSON
ANDVARI
Þó að það sé kennt eða gefið í skyn í nálega hverri skólabók, sem að
þessu víkur, að kreddubundin biblíufesta hafi hamlað því, að þessi stórmerka
vísindalega nýung hlyti skjóta, almenna viðurkenningu, þá er það blátt áfram
ekki satt, ekki án fyrirvara. Fyrsti fyrirvari er sá, að sömu kenningu hafði
verið hafnað, m. a. af heimspekilegum og trúarlegum rökum, löngu áður en
Evrópa tók nokkurt tillit til Biblíunnar, öldum fyrir fæðingu Krists. Annar
er sá, að heimsmynd fornaldar og miðalda er ekki í neinum skilningi sérstak-
lega biblíuleg eða kristin, heldur grísk og þar með heiðin. Sú heimsmynd,
sem gengið er út frá í mesturn hluta Biblíunnar, er önnur og raunar sýnu
frumstæðari. í þriðja lagi voru það vísindalegar staðreyndir, stærðfræðilegar og
stjarnfræðilegar, en ekki biblíulegar röksemdir, sem héldu henni í hefð jafn-
lengi og raun varð á, eða allt þar til hinn kristni trúmaður, Kepler, benti á
þau rök, sem urðu ekki vefengd. Þangað til var unnt að „sózesþaj ta faino-
mena“, eins og Grikkir komust að orði í umræðum sínum um heimsmyndina,
þ. e. koma þekktum fyrirbærum nokkurn veginn heim við þá skoðun, að
jörð væri miðja heims og sól hverfðist um liana.
IX.
Síðan hefur mörg saga gerzt. Heimsmyndin hefur breytzt og er sem
óðast að breytast. Fleimur Keplers og Newtons er horfinn sömu leið og heirnur
Grikkja og Kaldea. Og enn er Biblían lifandi afl meðal þjóðanna, uppspretta
án þurrðar. Hún svalar ekki þekkingarþörf mannsins, heldur annarri þörf,
sem er ennþá frumlægari, ennþá almennari og mannlegri. Hún geymir Guðs
orð, segja kristnir menn. Það orð er ekki fróðleiksmolar, samtíningur um
lögun jarðar og stöðu, um aldur heims, um líffræðilegt náttúrufar mann-
eskjunnar eða annað slíkt. Það orð svarar einu og segir eitt: Hvað hugsar
Guð um þig, maður, hver ert þú í hans augum og hvað vill hann þér:5 Það
er vitund á bak við heiminn og líf þitt, rök þess alls er vilji og hugsun þeirrar
vitundar. Þau rök eru handan allra þeirra sviða sem mannleg þekking nær
til, því að hugur Guðs er ekki hugsanlegt rannsóknarsvið. Hann er kunnur
að því leyti einu, sem hann tjáir sig, og þá tjáningu köllunr vér kristnir menn
orð hans. Sú tjáning birtist í ljósbrotum langrar þjóðarsögu, sem vísar fram
og nær marki í Jesú Kristi. Persóna hans og saga hans er Orðið í eiginlegri
merkingu. Það, sem Guð segir við oss í orði sínu, Biblíunni, er þetta: Ég,
skapari þinn, leita þín, kalla þig, hjálpa þér, bjarga þér. Þetta er orðið í
Biblíunni, Guðs orðið, allt annað, sem þar stendur, cr umgjörð, steypumót,
form.
Það má því segja það, að Biblían sé tómlát á yfirborði um vísindaleg efni,