Andvari - 01.06.1959, Blaðsíða 70

68
DAVÍÐ ÓLAFSSON
ANDVARX
styrjöldinni og nú voru það aðallega hinar fyrri nýlendur Evrópuþjóðanna,
sem sjálfstæði lilutu. Á ráðstefnu Þjóðabandalagsins í Haag árið 1930 áttu
40 ríki íulltrúa. Voru þetta öll þau ríki innan Þjóðabandalagsins, sem hags-
muna áttu að gæta í sambandi við ákvörðun landhelgi, annaðhvort vegna
siglinga eða fiskveiða, eða hvorutveggja. Þær þjóðir sem ekki áttu land að
sjó létu sér þetta mál þá litlu skipta.
Tuttugu og átta árum síðar, þegar Sameinuðu þjóðirnar kölluðu saman
ráðstefnu í Genf til að fjalla um hin sömu vandamál, eru þátttökuríkin orðin
86 að tölu. Af þessum 86 ríkjum voru hvorki meira né rninna en 27 ný ríki
eða með öðrum orðum ríki, sem öðlazt höfðu sjálfstæði á þessu tímabili og nær
öll urn eða upp úr styrjöldinni síðustu. Og með hverju árinu sem líður verða
til ný sjálfstæð ríki, sem láta til sín heyra á vettvangi hinna Sameinuðu þjóða.
Þessi þróun hefir leitt til nýrra viðhorfa í alþjóðamálum og þá ekki hvað sízt
í landhelgismálunum.
Þegar þessi nýju ríki, sem langflest eiga hagsmuna að gæta i sambandi
við fiskveiðar, koma fram á sjónarsviðið verður fyrir þeim heimur, senr virðist
í flestu því, er varðar samskipti þjóðanna, vera fullskapaður. Meðal annars
cr þeim sagt, að alþjóðalög kveði svo á, að landhelgi skuli vera 3 mílur og
að engar breytingar megi þar á gera nerna með samningum milli ríkja, sem
þýðir raunverulega hið sanra og engar breytingar verði gerðar. Það má telja
nær óhugsandi, að slíkir samningar, sem tækju tillit til hagsmuna strand-
ríkisins, gætu tekizt við alla þá, sem telja sig hafa hagsmuna að gæta, vegna
siglinga og fiskveiða, einkum vegna þess, að því er ávallt haldið fram af
þeim, sem vilja viðhalda þessu fyrirkomulagi, að slíkir samningar um útfærzlu
landhelgi á einum stað, hversu fjarlægur og þýðingarlítill, sem sá staður annars
er, muni leiða til þess, að í kjölfarið komi kröfur um breytingar á öðrum
stöðum, ef til vill miklu þýðingarmeiri. Þetta kerfi átti að tryggja það, að
engar breytingar til stækkunar landhelginnar yrðu gerðar. Það hefir komið
sífellt greinilegar í ljós á undanförnum árum, að fjölmörg hinna nýju ríkja
hafa talið þetta fyrirkomulag algerlega óviðunandi, þar sem það gengi hrein-
lega i berhögg við lílshagsmuni þeirra. Raddirnar hafa orðið sífellt háværari,
senr hafa haldið því fram, að víðátta landhelginnar skyldi ákveðin fyrst og
fremst með hagsmuni strandríkisins fyrir augum, en ekki með tilliti til ein-
hverra, oft ímyndaðra hagsmuna fjarlægra ríkja. Þessi aðstaða hinna fjöl-
mörgu nýju ríkja hefir og leitt til þess, að þau hafa oltast haft samstöðu á
alþjóðaráðstefnum um þessi mál. Er almennt álitið, að afstaða íslands hafi
ráðið miklu um þá þróun, sem átt hefir sér stað í þessu efni.
En það eru fleiri þjóðir, sem ekki hafa viljað una gömlum kreddu-