Andvari

Volume

Andvari - 01.06.1959, Page 36

Andvari - 01.06.1959, Page 36
34 IIANNES PÉTURSSON ANDVARI getur Gísli Konráðsson á þremur stöðum manns að nafni Sigurður trölli, og er einn kafli bókarinnar helgaður honum. Þannig er Sigurður kynntur fyrir les- endum: „Sigurður, er kallaður var trölli, bjó að Fannlaugarstöðum. Hann var Gíslason frá Gvendarstöðum, Gunnars- sonar."1) 1 kaflanum um Sigurð segir svo: „Sigurður var lítill vexti en ákafur um flesta vinnu og jafnan drjúgorður. Var það kallað, að betra ætti hann sauðfé en margir aðrir. Var hann hinn mesti mokstursmaður að mat, og mælt er, að Iiann æti jafnan hangikjöt milli dúra og hefði jafnan magála og bringukolla með sér, er hann stóð að fé sínu.“2) Ekki var Sigurður „einsetukarl" eins og Stefán hélt, því svo segir Gísli: „Ingi- björg hét kona hans, er oftast klæddist brókum og var nú gömul.“3) Sigurður trölli á Fannlaugarstöðum deyr tveimur árum áður en Stefán fæðist (eða 30. júní 1851). Eins og fram kemur í klausu skáldsins hér að ofan og frá- sögninni úr þjóðsögum Ólafs Davíðs- sonar, sem getur að lesa hér á eftir, hafa mjög bráðlega komizt á kreik munnmæli um þennan sérkennilega mann uppi í fjallgarðinum milli Húnaflóa og Skaga- fjarðar. Bær Sigurðar trölla, Fannlaugar- staðir, er á Laxárdal í Skagafjarðarsýslu (ekki í sjálfum Gönguskörðum, eins og Stefán segir), en mjög framarlega á þeim dal. Jörðina hefur aldrei setið annar bóndi en Sigurður. Um þetta segir svo: „Býli þetta var byggt upp á eyðilandi um 1823 og því ákveðin sérstök landamerki með skoðun og samþykki sýslumanns Jóns Espólín, og annarra hlutaðeiganda. Býlið byggði ábúandinn Sigurður bóndi Gísla- son „trölli", og stóð sú byggð fram um 1) Saga Skstr. og Skagam., Rvík 1941, bls. 132. 2) Saga Skstr. og Skagam., bls. 139. 3) Saga Skstr. og Skagam., bls. 139. 1850. Eftir það réð býlinu Klemenz Sig- urðsson bóndi að Skrapatungu í I lúna- þingi o. 11. Býlið átti kirkjusókn að Fagra- nesi á Reykjaströnd, en með samþykki hlutaðeigandi kirkjuvalda var veitt leyfi til þess, að Flvammsprestar framkvæmdu embættisverk fyrir heimilið, og sóknar- gjöld býlisins greiddust í Hvammskirkj u- sókn."1) Fannlaugarstaðir stóðu í eyði frá 1852 —1899, en þá var jörðin gerð að afréttar- landi. 1 þjóðsögum Ólafs Davíðssonar er eftirfarandi frásögn: „Fannlaugsstaðir (sic) eru eyðijörð, sem stendur á Laxár- bökkum vestan megin fram undir Fann- stóði á svo nefndri Fanngrund. Þar bjó ekki alls fyrir löngu Sigurður nokkur Gíslason, mikilhæfur maður, cn undar- legur. Það segja menn, að hann muni vaka yfir túni á Fannlaugarstöðum síðan hann dó og rækta það, því að í því þykir enn gróður sem í beztu túnum, og svo sýnist, að það bitist lítt eða ekki, þó að alls staðar umhverfis sé fénaður og pen- ingur. Þakka menn það Sigurði. Gjörla sér þar merki allra tótta; eru flestir veggir þar enn stæðilegir, og er Sigurði og eignuð varðveizla á þeim.“2) Ekki sést nákvæmlega, hvenær frásögn þessi er rituð, en Ölafur segir hana „eftir sóknarlýsingu Höskuldsstaða-sóknar eftir Eggert Briem“. Eggert Brím (þannig ritað í ísl. æviskrám) var prestur á Höskuldsstöðum á Skagaströnd 1871— 1890, og er frásögnin því færð í letur á þeim tíma. í henni kveður við annan tón en hjá Gísla Konráðssyni, sem lítur á Sigurð framar öllu sem skringilegan karl. I munnmælum breytist hann smám 1) Jarða- og búendatal í Skagafjarðarsýslu 1871—1949, 1. hefti, Rvík 1950, bls. 30. 2) Ólafur Davíðsson: ísl. þjóðsögur II, Rvík 1945, bls. 301—2.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.