Andvari - 01.01.1997, Page 20

18
ÓLAFUR HALLDÓRSSON
ANDVARI
Embætti prófessors í íslensku máli og bókmenntum við Hafnar-
háskóla fylgdi auðvitað kennsluskylda, og að sjálfsögðu hefur
kennslan tekið mikið af tíma Jóns, einkum fyrstu árin. Kennslu hans
við háskólann hefur Stefán Karlsson lýst í ágætri grein í Tímariti-
Máls og menningar 1986. Þar stendur þetta:
Kennslan beindist einkum að frumskilningi textans, en fyrir bókmenntatúlk-
un fór lítið, og málfræðin var hjálpartæki til þessa textaskilnings, en ekki
markmið í sjálfri sér. Umfram allt var leitast við að skýra textann eins og
hann var varðveittur. Mismunandi leshættir handrita, ef því var að skipta,
vóru vegnir og reynt að komast að hinu upprunalegasta, en hæpnum leið-
réttingartilgátum hafnað og umfram allt hátimbruðum kenningum sem
höfðu verið reistar á slíkum tilgátum. „Þessi vísuhelmingur verður ekki skil-
inn“, var stundum viðkvæðið; við það varð að búa að aldirnar höfðu leift
mörgu skörðu.2
En allt frá fyrstu árum Jóns í Kaupmannahöfn og fram á síðustu
daga ævinnar var Árnasafn sá vinnustaður þar sem hann átti löngum
sitt sæti, eins og segir í kvæði hans, I Árnasafni:
Innan við múrvegginn átti ég löngum mitt sæti,
utan við kvikaði borgin með gný sinn og læti;
hálfvegis vakandi, hálfvegis eins og í draumi
heyrði ég þungann í aldanna sígandi straumi.
Undrandi renndi ég augum með bókanna röðum:
eljuverk þúsunda, varðveitt á skrifuðum blöðum;
hvar sem ég fletti, við eyru mér ólguðu og sungu
uppsprettulindir og niðandi vötn minnar tungu.
Hver var þ>essi staður?
Þegar Árni Magnússon lést átti hann stærsta og merkilegasta safn
íslenskra handrita sem nokkru sinni hafði komið í einn stað, blöð og
brot úr skinnbókum, hið elsta sem hefur varðveist af því tagi, heilar
eða misjafnt heilar skinnbækur frá miðöldum, pappírshandrit frá síð-
ari öldum og mikið skjalasafn, allt frá því sem elst er til og fram á 18.
öld. Með þessu safni var fenginn grundvöllur fyrir margvíslegar
rannsóknir á íslenskri tungu og þróun hennar, svo og á íslenskum
bókmenntum og sögu þjóðarinnar. Árni gaf Hafnarháskóla bækur
sínar og handrit, og af eigum sínum stofnaði hann sjóð, en vöxtum af
sjóðnum skyldi varið til að styrkja einn eða tvo íslenska stúdenta til