Andvari - 01.01.1997, Qupperneq 161

ANDVARI
ÞRJÚ ÓBIRT BRÉF FRÁ STEPHANI G. STEPHANSSYNI
159
TILVÍSANIR
1. Sjá Indriði Indriðason: Ættir Pingeyinga IV, Akureyri 1983, bls. 63 og áfram. Dánarár
Jóns frá Mýri úr Vestur-íslenzkum œviskrám, II, Akureyri 1964, bls. 40.
2. Jóhann Eiríksson, bróðir Önnu, konu Jóns Borgfirðings. Kom sem vinnumaður að Mýri
um vorið 1866.
3. Séra Jón Bjarnason var einn helsti leiðtogi Vesturíslendinga í trúmálum um langt bil.
Um hann má lesa í Sögu íslendinga, níunda bindi, síðari hluta, Reykjavík 1958, bls.395-
407. Einnig í Sögu íslendinga í Vesturheimi, III, IV og V bindi.
4. Foam Lake nefnist lítil byggð við samnefnt vatn í Saskatchewanfylki. Par bjuggu um
skeið nokkrir íslendingar.
5. Jón Jónsson í Mjóadal, tengdafaðir Stephans, og Jón Ingjaldsson, faðir Jóns frá Mýri,
voru bræðrasynir. Helga Sigríður Jónsdóttir frá Mjóadal, eiginkona Stephans, og Jón frá
Mýri voru því þremenningar. En það voru fleiri ættingjar Jóns frá Mýri í nágrenni við
Stephan í Markerville. Benedikt Jónsson frá Mjóadal, mágur Stephans, bróðir Helgu
Sigríðar, var nágranni hans. Benedikt tók ættarnafnið Bárdal eftir að hann fluttist vest-
ur. Hann kom á legg fjórum sonum og einni dóttur, sem giftist Baldri, syni Stephans og
Helgu Sigríðar.
6. Sameiningarklikkan var séra Jón Bjarnason og stuðningsmenn hans. Tímaritið Samein-
ing var lútherskt trúarrit, stofnað 1886. Séra Jón Bjarnason var ritstjóri þess, þar birtust
einnig bókmenntir og bókmenntagreinar. Árið 1888 stofnuðu nokkrir íslendingar í
Norður-Dakota menningarfélag sem var afar frjálslynt í trúmálum og stjórnmálum.
Stephan G. Stephansson, sem þá var búsettur í Norður-Dakota, var einn af stofnendum
þess. Það sætti hörðum árásum frá séra Jóni í Sameiningu. Sjá: Viðar Hreinsson: Islensk
bókmenntasaga IIIJSBN 9979-3-0908-3, bls.733.
7. Hafsteinsdýrkunin telja þeir sem ég hef ráðfært mig við að sé uppnefni Stephans á blað-
inu Lögréttu og aðstandendum þess. Lögrétta var stofnuð árið 1905 af þeim Heima-
stjórnarmönnum sem mest studdu Hannes Hafstein ráðherra. Ritstjóri Lögréttu var
Þorsteinn Gíslason. Stephan var mikill áhugamaður um íslensk stjórnmál og hafði illan
bifur á Heimastjórnarflokknum og stjórnmálaskoðun Hannesar Hafsteins, eins og víða
kemur fram í bréfum hans.
8. Hvorki mér né þeim sem ég hef ráðgast við hefur tekist að ráða hvað það er að vatns-
líma sig í kollinn. Sögnin að vatnslíma finnst ekki í neinni útgefinni íslenskri orðabók og
ekki heldur í seðlasafni Orðabókar Háskóla Islands.
9. Sigurlaug Einara Guðmundsdóttir, alsystir Stephans var fædd árið 1860. Hún fluttist
vestur ásamt foreldrum sínum og bróður árið 1873 og giftist þar íslenskum manni,
Kristni Kristinssyni, sem var ættaður úr Skagafirði en alinn upp á Austurlandi. Þau hjón
bjuggu jafnan í næsta nágrenni við Stephan og Helgu Sigríði. Sjá Iðunn, tímarit til
skemmtunar, nytsemdar og fróðleiks VII. árg. Reykjavík 1923-1924, bls. 11.
10. Ljóðabálkur Stephans, Vígslóði, kom út árið 1920. Þar var Stephan ómyrkur í máli um
hernaðarrekstur Breta í fyrri heimsstyrjöldinni og líkaði mörgum landa hans stórmiður
og töldu að jaðraði við landráð. Var gerð hörð hríð að Stephani í vesturíslenskum blöð-
um og tímaritum. Sjá Andvökur, Sigurður Nordal sá um útgáfuna, Reykjavík 1939, bls.
74-78.
11. Samkvæmt Lúkasarguðspjalli voru fyrstu orð Krists á krossinum: Faðir, fyrirgef þeim
því þeir vita ekki hvað þeir gera. En á þeim hafði Jón frá Mýri miklar mætur, kvæði
hans í Lögbergi sækir nafn sitt til þeirra og þau voru honum „stafur sem ég styð mig oft
við.“