Andvari - 01.01.1953, Page 26

ANDVARI
Á mótum gamals tíma og nýs.
Eftir Þorkel Jóhannesson.
Rúm hundrað ár eru nú liSin síSan ÞjóSfundurinn, senr
allir íslendingar kannast viS, kom saman í húsi LærSaskólans
í Reykjavík. Þessum fundi lauk meS því, aS fulltrúar þjóSar-
innar, sem þar voru saman komnir, mörkuSu fasta stefnu í
frelsisbaráttu þjóSarinnar, sem leiddi loks til fullrar sjálfstjórnar
og sjálfstæSis meS sambandssamningnum 1918. Um þessa baráttu
hefir margt veriS skrifaS, en bezt og ýtarlegast í riti dr. Bjöms
ÞórSarsonar, Alþingi og frelsisbaráttan, er út kom 1951. Eg
nefni þá bók hér, af því mér er ekki grunlaust um, aS benni
hafi enn ekki veriS gefinn sá gaumur af fjölda manna, er sam-
bjóSi henni og því viSfangsefni, sem þar eru ágæt skil gerS.
Hér á eftir fara nokkrar athuganir um þjóShagi í landi
voru fram undir þaS aS sjálfstæSisbaráttan hefst. Tilgangurinn
meS því er aS leiSa í ljós, hversu þjóSin var þá á vegi stödd um
atvinnuefni sín og aSra hagi, í þann mund er hún lét sig fyrst
dreyma um aS taka stjóm og alla forsjá innanlandsmálanna í
sínar hendur. Ég hefi kosiS aS miSa frásögn þessa aS nokkru
viS áriS 1835, en ekki verSur hún samt fastlega skorSuS viS
þaS ár, enda er henni í rauninni ætlaS aS gefa svipmynd af al-
mennum högum þjóSarinnar fram um miSja 19. öld.
ÁriS 1835 lætur heldur ekki mikiS yfir sér. ÞaS er eitt í
röS margra viSburSasnauSra ára, þar sem hver dagur er öSrum
líkur, allt virSist standa í staS, þegar fljótt er á litiS. Og aS vísu
breytir þetta ár svo sem engu, setur engin áherandi skil. Samt